Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
RECENSIE | God is groot - Mounir Samuel: Een liefdevolle confrontatie met moslims door een christelijke queer
‘God is groot. Eten, bidden en beminnen met moslims’. De auteur, Mounir Samuel, prijkt op de kaft met zowel christelijke als islamitische symbolen. Zijn boek bevat zijn persoonlijke verhaal als christelijke trans*man met een ontzettend hecht contact met moslims (en vooral moslima’s). Het resultaat is een buitengewone en diepzinnige combinatie van interviews, getuigenissen, analyses en achtergrondinfo.
Hier en nu wordt de islam door christenen en vrijzinnigen vaak als bedreigend ervaren, maar Mounir Samuel vertrekt vanuit angst noch vanuit de behoefte om iets te bewijzen. Deze diepgelovige christen neemt in zijn onderdompeling een bijzonder open en nieuwsgierige houding aan. Zijn eigen gevarieerde achtergrond geeft hem een uniek perspectief op de kwestie, en wel op drie manieren.
Ten eerste als biologisch geboren vrouw die leeft als man: “Enerzijds voel ik me bij beide groepen een beetje een buitenstaander. Anderzijds stelt het mij in de gelegenheid de gedachten en levens van mannen en vrouwen te verkennen zoals vrijwel niemand dat kan” (p. 15). Ten tweede als Egyptisch Nederlander levend in Amsterdam, hoewel dat vooral door zijn transitie een punt is geworden: “Met mijn naamsverandering en uiterlijke transformatie veranderde ik van een aaibaar Hollands meisje in de volgende ongewenste straat-Marokkaan” (p. 11). Ten derde omdat hij herhaaldelijk verliefd wordt op vrouwen die dezelfde God aanbidden onder de naam Allah: “Ik ben interkerkelijk op alle fronten, maar interreligieus? Dat vraagt heel wat geestelijke rek- en strekoefeningen. Seks voor het huwelijk is in beide religies uit den boze, en trouwen met een christelijke man is voor mijn partner niet toegestaan. En dan is er nog mijn afwijkende genderoriëntatie die bij vrijwel alles en iedereen moeilijk ligt” (p. 34).
Het continue gesprek, ook met zichzelf
In zijn onderdompeling neemt Mounir een bijzonder open en nieuwsgierige houding aan. Hij maakt kennis met de meest gevarieerde personen. Moslims van allerlei achtergronden en overtuigingen, van oerconservatief of erger (sommigen die geradicaliseerd waren om dan compleet om te draaien), over groepen die openstaan voor LGBT+ gelovigen, tot een homo die uit de kast is gekomen als ongelovige.
Het is participerende observatie: Mounir zoekt contact met onbekenden, gaat geen enkele discussie uit de weg, bidt mee in de moskee of in een vernieuwende gemeenschap naast een moslima. Samen met zijn vriendin neemt hij zelfs deel aan de ramadan. Verbazing bij zowel zijn christelijke als moslimvrienden. Hij beschrijft die indringende ervaring gedetailleerd en komt er gelouterd uit – nog meer overtuigd van zijn christen-zijn.
‘Participerende observatie’ doet misschien wat te veel aan een beroepshouding denken, terwijl het bij Mounir om een levenshouding gaat. Hij onderneemt een persoonlijke zoektocht, naar zichzelf en naar de waarheid. Zodoende trapt hij alle clichés in. Schrijft bijvoorbeeld over een groeiend aantal kritische Egyptische comedy’s en vermeldt tolerante praktijken in Arabische landen. Evengoed staat hij stil bij de pijnpunten: “Beide geliefden verloor ik aan een religie en gemeenschap die simpelweg geen enkele ruimte voor seksuele diversiteit of religieuze grenzeloosheid toestaat” (p. 14).
LGBT+ beweging: niet één happy family
Die pijnpunten vindt hij evenzeer bij de witte Nederlanders (‘blank’ heeft in Nederland plaats gemaakt voor ‘wit’). Hij ziet veel discriminatie en xenofobie, ook bij zijn christelijke geloofsgenoten. Hij ondervindt het zelf. Zijn vaststellingen zijn ook voor de LGBT+ gemeenschap relevant, over hoe “wij” omgaan met LGBT+ personen met een andere kleur of overtuiging. Over de vooroordelen en het homonationalisme.
Een citaat van een Bosnische Nederlander: “Als zogeheten zelf bevrijde queer moslim zit je eigenlijk bij voorbaat vast in al deze frames. Je bent een mooie exotische fantasie, tot je kritiek op het Westen uit of bepaalde zaken in de samenleving aan de kaak stelt. Je queerness maakt je wit. Op het moment dat je moslimidentiteit naar voren komt, ben je opeens weer zwart” (p. 175).
Zijn leven en de meervoudige confrontatie met alle grenzen die mensen trekken, kunnen pijnlijk zijn, maar Mounir strooit geen zout in de wonde. Hij is kritisch, maar steeds constructief en hoopvol. Mounir zoekt naar balsem. Hij laat stemmen aan het woord die de hoop belichamen. Onder hen ook enkele Belgen. Mohamed El Bachiri, die zijn vrouw verloor bij de aanslagen van 22 maart 2016 en het beklijvende pamflet ‘Een jihad van liefde’ schreef. Of nog zijn zeer leerrijke gesprek met de Gentse imam Khalid Benhaddou, in het hoofdstuk met de veelzeggende titel ‘De ratio van een Vlaamse moslimintellectueel’.
Multitalent schrijft buitengewoon boek
Mounir Samuel is politicoloog en journalist en studeerde islamitisch recht en islamitische geschiedenis. Elk van die facetten benut hij ten volle in dit boek. Zijn negende al, terwijl hij volgend jaar pas dertig wordt. Bij die negen werken zijn ook een poëzieboek en enkele fictieboeken. Het woord multitalent is voor Mounir zeker op zijn plaats. Zijn jongste boek blijft onafgebroken boeiend. Hij schrijft vlot en scherp. Hij laat de lezer delen in zijn kennis zonder belerend te zijn.
Al die talenten culmineren in een boek dat uiteindelijk elke lezer met zichzelf confronteert. Zonder je er depri of schuldig door te voelen. Hoopvol zonder naïviteit. Liefdevol én geëngageerd: “Door ons te richten op al die kleine onderdelen van identiteit vergeten we de overkoepelende aspecten: het mens-zijn. Dat verbindt. Ik zet me niet in voor homorechten, of mocro’s, of moslims, of Afro-Nederlanders, ik zet me in voor mensenrechten in het algemeen” (p. 125-6).
God is groot. En gelukkig heeft hij volgelingen als Mounir Samuel.
Je kan het boek bij Kartonnen Dozen kopen.
Eigen verslaggeving