Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Voorstelling Zam Martino Ebale is vurig pleidooi voor respect voor verschillen
De Kameroense choreograaf, danser en zanger Zam Martino Ebale baseerde zijn voorstelling "Geboren op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment, in het verkeerde lichaam?" in BOZAR op zijn boeiende leven. De voorstelling is een pleidooi voor respect voor verschillen en recht op een waardig leven.
Zam Martino Ebale werd geboren in 1969 in een dorp in Kameroen in een traditioneel gezin, diepgelovig protestants maar evenzeer adept van het animisme. Zijn grootvader had lepra en moest, zoals dat toen gebruikelijk was, de familie verlaten en in isolatie gaan in een leprozendorp waar ze aan hun lot werden overgelaten. Samen met zijn grootmoeder bezocht Zam enkele malen zijn grootvader. Hij is er getuige van de Mengan, een Zuid-Kameroens zang- en dansritueel, dat mensen getroffen door lepra in een trance brengt om hun lijden even te vergeten. De Mengan zal een onuitwisbare indruk nalaten en wordt zijn “handelsmerk” als ambassadeur van de meest kwetsbare minderheden. Ook voor de voorstelling in BOZAR is de Mengan zijn inspiratiebron.
Ebale was nog jong wanneer hij zich begon te realiseren dat zijn lichaam en geest niet in overeenstemming zijn, zijn vrouwelijkheid en zijn jongenslichaam twee tegengestelden zijn. Dansen wordt zijn passie: hij is begeesterd door de traditionele dansen die niet louter een ritmisch karakter hebben maar een expressie zijn van het “zijn”, het transcendente. Hij blijkt ook bijzonder veel talent te hebben en neemt al wat hij ziet gretig in zich op.
Tijdens zijn adolescentie werd hij zich ook bewust van zijn homoseksualiteit. Geen evidentie in Kameroen, een land met strenge anti-homowetten. Toch slaagde hij erin een dansgroep op te richten en heel wat, vaak kansarme, jongeren te enthousiasmeren. Dankzij hun sterke inzet bereikte de groep een quasi-professioneel niveau. Ebale schreef de groep in voor internationale wedstrijden in Afrika en Europa. Ze wonnen prijzen en kregen subsidies, vooral van Europese organisaties in het kader van de Noord-Zuiddialoog.
Steeds op zoek naar zichzelf ontdekte hij het boeddhisme, dat zijn voornaamste houvast zal worden. Hij put kracht uit meditatie om niet ten onder te gaan door de vele tegenslagen die de volgende jaren zijn deel zullen zijn.
En tegenslagen zijn er in overvloed. Zijn situatie in Kameroen werd zeer precair. Door de bekendheid van zijn dansgroep werd hij daar beroemd, en raakte ook zijn seksuele oriëntatie gekend. Zijn status kon hem niet beschermen tegen anti-homogeweld en repressie door de overheid.
In 2000 gaf Ebale enkele voorstellingen in Brussel tijdens een Europese tournee. Kameroense vrienden waarschuwden hem dat een terugkeer naar zijn land een groot risico zou inhouden, ze vermoedden dat hij zou worden aangehouden en berecht omwille van zijn homoseksualiteit. Ebale stond voor een verscheurende keuze: in België blijven en alles wat hem dierbaar is en wat hij verwezenlijkt heeft, achterlaten; of terugkeren en het risico lopen om voor lange tijd in de gevangenis te belanden. Hij koos voor de eerste optie en vroeg asiel aan in ons land. Om een onduidelijke reden werd zijn aanvraag afgewezen en kreeg hij een “Bevel tot het verlaten van het grondgebied”, binnen de twee maanden. Hij startte een beroepsprocedure. Elke twee maanden moest hij zich bij Vreemdelingenzaken melden waar men hem telkens weer vertelde dat hij voor eenzelfde periode uitstel kreeg. Dit ging zo door gedurende zeven jaar, tot hij in 2007 eindelijk een permanente verblijfsvergunning kreeg.
Als persoon zonder geldige verblijfsvergunning had hij het niet gemakkelijk. Toch lukte het hem een dansgezelschap op te richten waarmee hij weer snel opmerkelijke resultaten boekte. Sociale bewogenheid is voor hem een leidmotief, en hij organiseerde dansopleidingen voor jongeren in Brusselse probleemwijken.
Zijn artistieke honger was niet te stillen en hij creëerde enkele producties voor muziek en dans, met wisselend succes.
In 2019 verscheen het boek "Geboren op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment, in het verkeerde lichaam?": het onwaarschijnlijk boeiende verhaal van zijn leven. Het leven van een kind dat opgroeide in een dorp in Afrika maar verpopte tot een wereldvermaard danser, vechtend tegen discriminatie, soms vechtend tegen zijn demonen, en die dankzij meditatie de controle over zichzelf kan behouden, zelfs in uitzichtloos lijkende situaties.
De (online) voorstelling in BOZAR op 19 maart is gebaseerd op het boek en is een vurig pleidooi voor respect voor verschillen en recht op een waardig leven. Artiesten uit alle windstreken (Kameroen, Japan, Frankrijk, België, Mozambique, Argentinië en Togo) dragen elk hun steentje bij tot het project dat wordt aangevuld met beelden van videokunstenaar Federico Ariu, van de vzw Artfusion, en muziek van de Bulgaarse gitarist Vladimir Kostov en de Burkinese percussionist Souleymane Dankambary. Het resultaat is een adembenemende voorstelling waarin het creatieve proces, steunend op interculturele dialoog, de humanistische boodschap kracht bijzet. Niet te missen!
Je kunt Geboren op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment, in het verkeerde lichaam? gratis bekijken op de website van Bozar, op Facebook of YouTube. Na de livestream is de voorstelling niet meer online beschikbaar.
Eigen verslaggeving