Twee jaar geleden startte Evelyn Silva een grensverleggend initiatief in een gemeenschapscentrum in Santiago, Chili. Angela, een Chileens transgender kind, voelde zich gediscrimineerd in haar lagere school. Ze voelde zich helemaal niet thuis en was er zo ongelukkig dat ze suïcidale gedachten had. Angela is lang niet het enige kind dat zich gediscrimineerd voelt op school. Blijkbaar spijbelen vele transgender kinderen in Chili door de pesterijen waarmee ze geconfronteerd worden.

Op 28 juni 2017 begon Evelyn Silva de Selenna Foundation, een stichting die opkomt voor gelijkheid en rechten voor Chileense transgender kinderen. Ze wou een oplossing vinden voor kinderen als Angela. “Gender is niet statisch. Soms weten kinderen het niet, ze willen gewoon spelen, ze willen gewoon blij zijn” zegt Silva  in een BBC-documentaire.

Een paar maanden later, bouwde ze een kleine school voor transgender kinderen en hun verwanten in een gemeenschapscentrum in Santiago. De school heeft twee klassen, één voor kinderen ouder dan 12 jaar en een tweede voor kinderen onder 12 jaar. Twee jaar later is het aantal van 6 naar 38 studenten gestegen. De kinderen voelen zich hier vrij en geaccepteerd door zowel de school als de medestudenten. Maar wat zegt dit over de maatschappij in Chili?

Baanbrekend

De transgenderschool in Chili probeert de controverse te overwinnen in het land en zelfs in de wereld. Transgender kinderen waren niet geaccepteerd of voelden zich niet veilig op de openbare scholen. De Amaranta School voor transgender kinderen, of kortweg ‘Les Niñes’, probeert een veilige omgeving te creëren voor genderfluïde kinderen. Een plaats waar ze zich thuis kunnen voelen en opgroeien op de juiste manier. Het lijkt allemaal rozengeur en maneschijn, maar de vraag is of dit enkel iets goed is of toch ook iets negatiefs?

De oprichting van de school voor transgender kinderen is een baanbrekend initiatief. Niet alleen in Latijns-Amerika, maar wereldwijd maar wat denken de Vlaamse experts en Vlaamse trans personen erover?

Veilige omgeving nodig

Gender en gendergelijkheid. Een onderwerp dat gekend is in Vlaanderen, maar nog steeds controverse opwekt. Niet alleen in Vlaanderen, maar wereldwijd. Kaj Poelman, beleidsmedewerker onderwijs bij çavaria, een organisatie die de interesses van de Vlaamse LGBTI-personen is bezorgd omdat kinderen zich niet thuis voelen in hun basisschool. “Een veilige omgeving voor transgender kinderen is een betere oplossing dan een aparte school exclusief voor hen”, zegt Poelman.

"Al vind ik het feit dat zij werken aan een veilige omgeving voor de Chileense transgender kinderen goed. Op deze leeftijd voelen kinderen zich op hun kwetsbaarst, zeker als ze nog niet zeker zijn over hun genderidentiteit. Het laatste wat deze kinderen nodig hebben is discriminatie of pestgedrag”, vervolgt hij.

Poelman vindt het niet de beste oplossing is. “Eigenlijk zou een school als deze niet nodig mogen zijn in de eerste plaats. Het risico is dat deze kinderen op school weinig diversiteit zien, ze er worden niet geconfronteerd met de realiteit van de maatschappij en het bevordert hun integratie en acceptatie in die maatschappij niet.”

Eline Vermeulen, een medewerkster van Transgenderpunt, heeft een gelijkaardige mening als Kaj Poelman. “Ik vind het positief dat deze kinderen erkenning krijgen en andere kinderen ontmoeten die hetzelfde meemaken. Daardoor krijgen ze het gevoel dat ze niet alleen zijn, wat hen alleen maar sterker kan maken.”

“Ik ben eerder voorstander van veilige omgevingen te creëren op school. Een plek waar geen plaats is voor racisme, discriminatie en haat.” , vervolgt Vermeulen.

Kloof wordt niet kleiner

Jason Piselé heeft er een dubbele mening over: “Langs de ene kant vind ik het een mooi initiatief om deze kinderen een veilige omgeving aan te bieden, iets wat ze zeker nodig hebben tijdens hun transitie. Langs de andere kant maak ik mij een beetje zorgen over hoe deze kinderen zullen opgroeien. Ik zou denken dat enkel lotgenoten mij aanvaarden en anderen mij nooit als ‘normaal’ zullen zien.” Piselé vreest dat de school de kloof tussen cisgender en transgender personen even niet zal verkleinen en ze eventueel zelfs groter zal maken.

Brik Leveugle is minder positief over het initiatief. “De school zorgt ervoor dat ze zich verstoppen, wat ik snap, maar in de toekomst helpt hen dat niet, integendeel. Die safe space is de realiteit niet. Als ze nadien dan met de ‘boze’ buitenwereld geconfronteerd worden, zal de klap dubbel zo groot zijn. Helaas moeten trans personen, zoals bijna iedereen in de LGBT+-gemeenschap, altijd voor hun rechten en voor wie ze zijn vechten.”

Van ver gekomen

De BBC en The Santiago Times publiceerden allebei een artikel over de school. Ze rapporteerden basisinformatie, maar zonder al te veel achtergrondinformatie of nuancering. Waarom is deze school nodig? Is Chili nog steeds conservatief? Wat betekent het om een transgender kind te zijn in Chili? Daarbij komt nog dat de school niet verbonden is met het Ministerie van Educatie in Chili. De leerkrachten werken er gratis of voor lage lonen.

Chili is pas sinds 1990 een democratie. Het was een conservatief land, niet alleen voor de LGBT+-gemeenschap. In het jaar 2000 was er de eerste Gay Pride in Chili. Twaalf jaar later kwam er pas een antidiscriminatiewet. Sinds oktober 2015 hebben koppels van hetzelfde geslacht dezelfde legale bescherming als heteroseksuele koppels.

In november 2018 is er een nieuwe transgenderwet gestemd die inhoudt in dat kinderen vanaf veertien jaar het recht hebben hun naam en genderidentiteit te veranderen op officiële documenten, mits de toestemming van een ouder of voogd. Dit proces gaat gepaard een lang en traumatiserend proces dat bestaat uit psychiaterbezoeken en medische onderzoeken waarin ze hun geslachtsdelen moeten tonen om te bewijzen welk geslacht ze ‘echt’ zijn. Voor jongere kinderen is er nog geen regeling.