Na de verkiezingen of bij de vernieuwing van de federale regering wordt een regeerakkoord geschreven, met daarin de visie, strategische doelstellingen en projecten die de federale regering wil verwezenlijken. Op basis daarvan maken de bevoegde ministers een beleidsnota op hoe ze de komende jaren hun stukje van het regeerakkoord zullen uitvoeren. 

Team internationaal is blij met verschillende punten in de beleidsnota van minister voor Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès. LGBTQIA+, de strijd tegen discriminatie en gendergelijkheid worden expliciet opgenomen in de beleidsnota. Daarnaast wil de minister zich ook inzetten voor onze fundamentele waarden; Belgie zal ijvert dat lidstaten die ernstige en systemische inbreuken plegen op de fundamentele principes van de rechtsstaat geen aanspraak kunnen maken op fondsen. Denk maar aan de LGBTQIA+-vrije zones in Polen of Hongarije.  

Team internationaal ziet ook verschillende aanknopingspunten in de beleidsnota van minister voor Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir. Met het Belgisch ontwikkelingsbeleid wil zij een verschil maken voor de meest kwetsbare groepen in de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking en ‘de uitroeiing van extreme armoede’ centraal plaatsen.  Daarnaast wordt er ook veel aandacht besteed aan seksuele en reproductieve gezondheid en rechten en gendergelijkheid. LGBTQIA+ wordt jammer genoeg niet expliciet vermeld. 

Dialoog 

Team Internationaal wil daarom de dialoog aangaan met de kabinetten en de administraties van ontwikkelingssamenwerking en buitenlandse zaken om te garanderen dat het Belgisch buitenlands beleid inclusief ingevuld wordt. “We willen dat de LGBTQIA+-gemeenschap expliciet wordt opgenomen als het over kwetsbare groepen gaat, en dat het hele genderspectrum aan bod komt als het over genderongelijkheid gaat”, zegt Declerck. Verder wil ze pleiten bij alle actoren van het Belgisch buitenlands beleid om rekening te houden met LGBTQIA+-personen en indien nodig er specifiek op in te zetten. 

Team internationaal blijft samenwerken met lokale LGBTQIA+-organisaties en activisten in de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. “Met çavaria hebben we immers meer dan 40 jaar kennis en ervaring en die willen we inzetten om - op hun vraag - buitenlandse LGBTQIA+-activisten en –organisaties te ondersteunen”, zegt Declerck. “En dat is een wisselwerking. We leren heel wat van onze internationale partners over zaken waar we hier minder vertrouwd mee zijn, zoals opereren in een erg vijandige context, of de dialoog aangaan met vocale anti-stemmen en daarnaast bouwen we aan een internationaal netwerk van LGBTQIA+-activisten en –organisaties.” 

Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking zijn belangrijk voor het team internationaal van çavaria, omdat via die beleidsdomeinen België zich kan inzetten voor gelijke rechten en kansen van LGBTQIA+-personen in het buitenland. “Het zijn twee heel belangrijke domeinen waar we een verschil kunnen maken voor de doelgroep”, zegt Declerck. “Kort door de bocht houdt Buitenlandse Zaken zich bezig met Mensenrechten, en Ontwikkelingssamenwerking met een ‘mondiale en solidaire samenleving’.” 

Strijd tegen discriminatie 

Declerck is blij dat de strijd tegen elke vorm van discriminatie, met bijzondere aandacht voor de LGBTQIA+-gemeenschap, een belangrijk aandachtspunt is bij Buitenlandse Zaken. Minister Wilmes zegt dat er niet teruggedeinsd zal worden om mensenrechten te verdedigen. “We vinden dit goed en sporen de minister aan om dit op een gepaste manier te doen waarbij er rekening wordt gehouden met de lokale context en bestaande gevoeligheden in het land”, zegt Declerck.   

Çavaria betreurt dat de ambities uit het regeerakkoord worden afgezwakt in de beleidsnota. “We vinden de verbintenis van het regeerakkoord om het voortouw te nemen op vlak van LGBTQIA+-rechten niet terug in de beleidsnota. Ook de vooropgestelde doelstellingen decriminalisering en bescherming van LGBTQIA+-personen zijn verdwenen. Het wordt ‘slechts’ als belangrijk aandachtspunt vermeld”, zegt Declerck. Çavaria heeft echter al goede voorbeelden gezien waarin België zich in haar buitenlands beleid een voorvechter heeft getoond voor seksuele en genderdiversiteit.  

LGBTQIA+-gemeenschap openlijk aangevallen binnen de EU 

In het regeerakkoord stond ook dat de regering ervoor zou ijveren dat Europese fondsen verminderd of geschrapt kunnen worden als lidstaten ernstige en systemische inbreuken plegen op de fundamentele principes van de rechtstaat. “Het is goed dat daarbij uitdrukkelijk gezegd wordt dat dit niet ten koste mag gaan van de lokale bevolking”, zegt Declerck.  

In de beleidsnota wordt dit daarentegen ambigu aangehaald. “We hopen dat deze ambitie niet afgezwakt wordt”, zegt Declerck. “Zeker omdat in verschillende lidstaten de fundamentele rechten, democratie en rechtsstaat onder druk staan. En dit heeft zware gevolgen. Zo wordt de LGBTQIA+-gemeenschap meer en meer openlijk geviseerd en aangevallen. Denk maar aan de LGBTQIA+-vrije zones die in Polen en Hongarije worden ingevoerd en het arresteren van LGBTQIA+-activisten.” 

Watchdog binnen EU 

Çavaria vraagt aan België om samen de rol van watchdog binnen de EU op te nemen. De koepelorganisatie heeft de know-how en contacten om dit te doen op een manier die strookt met de wensen en noden van de lokale gemeenschap, en met de nodige voorzichtigheid om hun situatie niet te bemoeilijken. “Bovendien neemt België in 2024 het voorzitterschap op van de Raad van de Europese Unie. Daarin kunnen we onze stempel drukken op de Europese agenda. Het uitgelezen moment dus om samen onze Europese ambities voor LGBTQIA+-personen waar te maken.”  

België toonde zich reeds een sterke voorstander voor een omvattende aanpak over LGBTI+-rechten in de EU. Zo ondersteunde België mee de LGBTQIA+-strategie die de commissie vorige week aankondigde. “We rekenen op België om ook hier een voorloper te zijn door die zelf te implementeren en van andere lidstaten te eisen dat ze dit ook doen”, zegt Declerck. 

Gender 

Verder is Declerck tevreden met de aandacht voor gender en genderongelijkheid, zowel bij Buitenlandse Zaken als Ontwikkelingssamenwerking, al wordt gender tot nu toe volledig binair ingevuld. “Vrouwenrechten en de rechten van meisjes zijn enorm belangrijke punten waar we met de Belgische ontwikkelingssamenwerking op moeten inzetten,” zegt Declerck. “Maar dit neemt niet weg dat gender meer is dan een binaire man-vrouw invulling. Er moet rekening gehouden worden met het hele genderspectrum in de Belgische ontwikkelingssamenwerking, zeker omdat de discriminatie, stigmatisering en uitsluitingsmechanismen voor groepen die buiten deze binaire invulling van gender vallen nog harder zijn.” 

Een inclusief Belgisch ontwikkelingsbeleid? 

“Met çavaria zijn we enthousiast over de voornemens van minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir”, zegt Declerck. “De regering De Croo en Minister Kitir zetten immers een duidelijke ambitie om met de Belgische ontwikkelingssamenwerking een verschil te maken voor de meest kwetsbare groepen in de partnerlanden en ‘de uitroeiing van extreme armoede’ centraal te plaatsen.” 

De LGBTQIA+ gemeenschap, zeker in de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking, behoren vaak tot de meest kwetsbare en gemarginaliseerde groepen in de samenleving. In verschillende partnerlanden is homoseksualiteit zelfs verboden en worden LGBTQIA+-personen actief vervolgd. De noden zijn dus vaak enorm hoog.   

De prioriteiten liggen in lijn met de noden van de LGBTQIA+-gemeenschap. Het zijn sectoren die bewezen hebben een impact te hebben op de strijd tegen armoede en ongelijkheid, zoals onderwijs, gezondheid, duurzame landbouw en sociale bescherming. Volgens Declerck biedt dit beleidskader veel opportuniteiten voor de LGBTQIA+-gemeenschap. “Het is echter afwachten in hoeverre deze ambities waargemaakt zullen worden, en in hoeverre de minister onze doelgroep mee zal nemen in haar beleid”, zegt Declerck. Het regeerakkoord en de beleidsnota van de minister gaan niet in detail en de LGBTQIA-gemeenschap wordt nergens expliciet vermeld. “We kijken dan ook met spanning hoe deze intenties geconcretiseerd zullen worden in een inclusief Belgisch ontwikkelingsbeleid, en met çavaria dragen we hier graag verder aan bij”, zegt Declerck. 

LGBTQIA+ wordt niet vermeld 

Declerck betreurt dat LGBTQIA+ niet expliciet aan bod komt in de beleidsnota voor ontwikkelingssamenwerking, terwijl België wereldwijd een voorloper is op het vlak van LGBTQIA+-rechten en welzijn. “Ons land profileert hier zich op internationaal vlak af en toe mee, maar toch missen we verdere concrete stappen”, zegt Declerck. “Hoewel de bescherming van LGBTQIA+-personen als een van de prioriteiten van ons buitenlands beleid wordt benoemd in het regeerakkoord, zien we dit niet meer terugkomen in de beleidsnota Ontwikkelingssamenwerking. Of misschien komt dit wel in de verdere ontwikkeling van het beleid aan bod?” 

Verschillende prioriteiten zoals een focus op seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, kwetsbare groepen en gendergelijkheid zijn volledig van toepassing op de LGBTQIA+-doelgroep. “Jammer genoeg wordt dit niet expliciet vermeld”, zegt Declerck. 

Ruimte voor middenveld vergroten 

Çavaria is blij met de aandacht voor het middenveld in de beleidsnota Ontwikkelingssamenwerking. Zowel Belgische middenveldorganisaties zoals çavaria, 11.11.11, Broederlijk Delen, als middenveldorganisaties en mensenrechtenverdedigers in de partnerlanden worden erkend als essentiële partners voor maatschappelijke verandering “Het is goed nieuws dat de minister de ruimte voor het middenveld wil vergroten en maatregelen wil treffen om mensenrechtenverdedigers te beschermen,” zegt Declerck. “Want beide liggen de laatste jaren, in alle regio’s, steeds meer onder vuur.” 

Terminologie rond seksualiteit en gender is plaats- en cultuurafhankelijk. Dit betekent dat de terminologie die hier wordt besproken niet noodzakelijk gekend is of gebruikt wordt in andere delen van de wereld. Omgekeerd zijn wij niet altijd op de hoogte van de terminologie die in andere delen van de wereld dan weer heel bekend is. Het is dus goed om te weten dat deze tekst geschreven is in België, door een persoon die in België is opgegroeid met Nederlands als moedertaal.