ZIZO vroeg aan vier studenten die niet binnen de binaire genderhokjes vallen, hoe zij hun middelbare schoolcarrière beleefden.

Sarah 

Sarah Devreese (25) volgt de masteropleiding Gender en Diversiteit. Die beschrijft hun gender door te zeggen dat die niet binnen een van de twee hokjes van man of vrouw past.

Wanneer kreeg je het besef dat je niet binnen de stereotiepe genderhokjes valt?

“Een tweetal geleden ben ik informatie gaan opzoeken rond transgender personen en gender in het algemeen. Toen ik het hele concept van gender beter begon te snappen, kreeg ik het gevoel dat een term zoals ‘non-binair’ ook op mij van toepassing was. Ik ben altijd voorzichtig met labels, dus plakte ik dat etiket ook niet meteen op mezelf. Er zijn enorm veel termen en ik wil mezelf nooit in een te nauw hokje steken.”

Hoe beleefde je jouw gender tijdens het middelbaar?

“Ik had nog nooit gehoord van de term ‘non-binair’. Ik weet wel dat ik ten opzichte van de meisjes van mijn klas ‘mannelijker’ gekleed was. Ik had altijd wel door dat ik van de gendernorm afweek ook al kende ik toen dat woord nog niet. Er is tijdens het middelbaar nooit over gepraat. Ik dacht dat ik een vrouw was omdat mij dat zo verteld en aangeleerd is. Maar ik was mezelf. Ik zeg niet dat het gemakkelijk was. Ik wist gewoon dat het niet anders kon. Ik kreeg soms commentaar op mijn uiterlijk. Ik vond dat jammer want ik liet iedereen zichzelf zijn, dus waarom lieten zij mij dat niet altijd zijn?”

Had je het gevoel dat je de enige was?

“Ik kende toen niemand die echt afweek van de binaire gendernorm. Als ik al die informatie vroeger had aangereikt gekregen, zou ik sneller de klik gemaakt hebben. Gender en seksualiteit zou standaard in het lessenpakket moeten zitten. Het excuus dat kinderen of jongeren er nog niet klaar voor zijn, vind ik niet terecht. Ze mogen wel al alles weten over de normen, maar niet wat ervan afwijkt. Het is een voordeel om het al vroeger te weten om zo jezelf sneller te kunnen accepteren.”

Alex 

Alex De Coninck (19) is dit jaar begonnen aan Sint-Lucas in Gent. Op zichzelf plakt ze niet meteen een genderlabel. Soms voelt ze zich meer vrouwelijk, de andere keer weer meer mannelijk.

Heb je altijd geweten dat binaire genderhokjes niets voor jou zijn?

“Het begon al in mijn jeugd. Ik had graag kort haar en dacht geregeld na over het feit dat ik mij soms ook meer een jongen voelde. Toen we in het middelbaar tijdens de godsdienstlessen over jongens en meisjes praatten, voelde ik dat het voor mij niet klopte. Een keer werd er specifiek over gender en non-binair-zijn gepraat omdat een student er online iets over had gelezen. De reactie van de leerkracht was dat het niet normaal is, dat je toch wel moet weten aan welke kant je staat.”

Zijn er zo nog dingen waar je je aan ergerde tijdens het middelbaar?

“Het feit dat we tijdens de lessen lichamelijke opvoeding altijd in twee groepen werden opgedeeld. De jongens gingen voetballen en de meisjes moesten maar iets anders doen. Als ik dan mee wou voetballen, zeiden ze dat ik dat enkel deed om speciaal te doen. Het was gemakkelijker geweest als iedereen samen sportte.”

Heb je het door die binaire instelling moeilijk gehad?

“Soms had ik het daar moeilijk mee. Als ik bijvoorbeeld vertelde dat ik niet in een genderhokje paste, snapten ze dat niet. Er kwam steeds de vraag: ‘Maar ben je dan een jongen of een meisje?’ Ik vroeg me vaak af of ik toch geen kant moest kiezen om een beetje ‘normaal’ te zijn. Op sociale media zie je steeds meer mensen die zeggen dat ze niet in de binaire genderhokjes passen. Vroeger ben ik nooit iemand tegengekomen die zei: ‘zo voel ik mij ook’. Als ze er op school meer over gepraat zouden hebben en minder mee gelachen, zou die periode een stuk gemakkelijker zijn geweest.”

Yana

Yana Armirotto (20) studeert momenteel agro- en biotechnologie aan HoGent. Meestal beschrijft ze zichzelf als genderqueer omdat het een algemene term is.

Waarom gebruik je liever een algemene term om jezelf te omschrijven?

“Ik beschrijf mezelf als genderqueer als mensen naar mijn gender vragen. Maar ik plak er niet altijd een label op. Voor mij zijn labels eerder iets dat je gewoon op soepblikken terugvindt. Ook op het vlak van voornaamwoorden maakt het mij niet uit hoe ik word aangesproken.”

Was er een specifiek punt waarop je besefte dat die binaire genderhokjes niet bij jou pasten?

“Sinds mijn puberteit heb ik altijd vrienden uit de LGBT+ gemeenschap gehad. Er waren aardig wat diverse personen bij waardoor die diversiteit een gewoonte voor mij werd. Ik heb er dus nooit bij stilgestaan tot ongeveer een jaar terug. Ik heb sindsdien heel hard zitten zoeken tot waar ik kan gaan of welke kant ik uit wil. Toen ik ervoor uitkwam bij mijn vrienden, had er ook niemand een probleem mee. Iemand vertelde mij zelfs dat ik dat eigenlijk helemaal niet zou hoeven zeggen, dat ik gewoon ben wie ik ben. Dat is een van de beste reacties die je kan krijgen.”

Waren er buiten de omgeving van je vriendenkring wel bepaalde struikelblokken?

“Mijn vriendenkring en mijn school waren verschillende werelden. Bij mijn vrienden maakte mijn seksuele geaardheid of genderidentiteit helemaal niks uit, maar op school was het soms wat moeilijker. In mijn laatste jaar werd er heel af en toe over seksualiteit gepraat maar op het vlak van gender werd er niks besproken.

"Ik zag bij mij op school wel heel hard het verschil tussen meisjes en jongens. De jongens waren heel mannelijk en de meisjes waren heel vrouwelijk. Ik was dan de enige die nooit een kleedje aandeed. Mijn kledingstijl was anders. Dat is hetgeen mij het meest opviel. Voor de rest was het een beetje de gewoonte dat ik naar de meisjestoiletten ging. Af en toe durfde ik wel eens bij de jongens gaan maar daar werd dan commentaar op gegeven.

"Er zou op school veel meer over gepraat moeten worden. Het kan gemakkelijk in de lessen verwerkt worden. Ik zou zo misschien sneller hebben ontdekt wie ik effectief ben.”

Yorick 

Yorick Baeke (19) studeert nu aan het KASK in Gent. Zijn genderlabel ligt niet zo vast voor hem. Hij is gewoon wie hij is.

Heb je altijd geweten wie je bent?

“In het middelbaar ben ik meer beginnen nadenken over zowel mijn seksuele geaardheid als gender. Ik moest ermee leren omgaan en ontdekken wat het voor mij betekent. Ik heb ook een hele periode gehad waarin ik dacht dat ik misschien transgender was.

"In het middelbaar heb ik voor de eerste keer iemand ontmoet die transgender was. Ik besefte toen dat er meer is, dat het label dat je kreeg opgeplakt bij je geboorte niet hoeft blijven hangen. Het was wel pas in het hoger onderwijs dat ik echt ben beginnen kijken hoever alles reikt en waar ik mij comfortabel bij voel In het middelbaar werd er niet gesproken over termen zoals non-binair of genderqueer. Ik heb pas later beseft welke mogelijkheden er zijn. Ik denk dat jezelf ontdekken een levenslang proces is.”

Hoe belangrijk is het om goed geïnformeerd te zijn?

“Het kleinste stukje informatie kan iets in gang zetten. Je gaat er dan zelf ook meer over nadenken. Het had vanuit school meer aangereikt mogen worden. We spraken sneller over seksualiteit dan over genderidentiteit. Het zijn allebei belangrijke dingen maar het zijn ook verschillende dingen. In het tweede jaar van het hoger onderwijs, is het onderwerp ‘genderdiversiteit’ pas aan bod gekomen.

"Ik denk ook dat iedere puber zich eenzaam voelt en dan komt daar dat hele gender- en seksualiteitsaspect nog bij. Er waren wel een viertal mensen bij mij op school die op het vlak van gender ook buiten de hokjes traden, maar toch heb ik nooit de link met mijzelf gelegd. Ik was wat terughoudend op dat vlak. Het was toen voor mij nog een stap te ver. Meer was voor iedereen interessant geweest.

"In ieder geval, als er een ding is wat ik ondertussen geleerd heb, is dat je moet doen waar jij je comfortabel bij voelt. Het leven is te kort om je te proberen aan te passen aan de sociale normen.”

 

Er is duidelijk nood aan meer informatie op de schoolbanken. Recent heeft er een hervorming in het onderwijs plaatsgevonden. Seksuele oriëntatie, identiteit en gender zijn voor het eerst expliciet opgenomen in de eindtermen voor de eerste graad van het secundair onderwijs. De vorige eindtermen waren twintig jaar oud en zijn grondig herbekeken en hervormd. Het is alvast een stap in de goede richting.