Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Alexander De Croo over LGBT+ rechten in het buitenland: "Je moet altijd tegen onrecht blijven vechten"
Tijdens de ILGA-Europe conferentie in oktober zaten we samen met minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld). We hadden het over wat ontwikkelingssamenwerking voor hem betekent en hoe hij zijn ideeën over LGBT+ en gender daarmee combineert.
We zijn vandaag op de ILGA-Europe conferentie. U heeft deze bijeenkomst gefinancierd en u spreekt zo dadelijk tijdens de openingsreceptie. Waarom besteedt u zo veel aandacht aan een LGBT+ conferentie?
“Het is belangrijk dat zulke conferenties naar Brussel komen. Brussel is de hoofdstad van ons land en wij hebben rond het thema een boodschap te brengen: historisch is België al zeer lang voorstander van LGBT+ rechten. Onder de Napoleontische wetten uit de 19de eeuw waren relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht al niet langer strafbaar, we stelden als tweede land ter wereld het huwelijk open naar hen toe en we waren al bij al voortrekkers op gebied van adoptie en invitrobevruchting voor LGBT+ koppels. Ons land staat ook op de tweede plaats in de Rainbow-index van ILGA-Europe.
Voor mij is Europa niet enkel een verhaal van economie en veiligheid, maar vooral een verhaal van mensenrechten en waarden
“Tegelijk is Brussel de hoofdstad van Europa. Hoe trots we ook mogen zijn op ons land, we zien dat in de rest van Europa niet alle landen in dezelfde richting evolueren. Op veel plaatsen stijgt de intolerantie in de brede zin van het woord, maar ook ten opzichte van seksuele minderheden.
“Voor mij is Europa niet enkel een verhaal van economie en veiligheid, maar vooral een verhaal van mensenrechten en waarden. Ik wil niet in een Europa leven waarin intolerantie aanvaard wordt. België heeft al veel vooruitgang geboekt en moet zijn stem laten horen binnen Europa, want er is nog veel werk aan de winkel.”
Feministische moeder
Vanwaar komt uw affiniteit met LGBT+ rechten?
“Dat is een interessante vraag - ik ga iets persoonlijks vertellen. Toen ik zestien was, werkte ik als jobstudent in de keuken van een hotel. Elke avond kwam dezelfde man naar me toe en hij deed altijd vriendelijk tegen me. Op een avond vroeg hij me of ik van meisjes hield en ik antwoordde ja. ‘Dat is heel jammer voor mij’, zei hij dan. Die avond vertelde ik aan mijn moeder wat er gebeurd was.
Zij reageerde eigenlijk heel cool. Ze zei dat me dat waarschijnlijk nog vaker zou overkomen en dat ze daar geen probleem in zag. Als ik er nu aan terugdenk, is de relaxte manier waarop ze ermee omsprong de beste reactie die ze kon geven. Ik weet dat die interesse soms bestaat bij mensen en dat heeft me nooit gestoord. Ik kan mijn moeder enkel dankbaar zijn om haar reactie. Ik neem die attitude dan ook mee op in de opvoeding van mijn eigen kinderen.”
Laten we het even hebben over uw beleid. Daarin focust u sterk op gendergelijkheid. Vanwaar de passie voor dat thema?
“Ik kom even terug op mijn moeder (lacht). Ik ben opgegroeid in een omgeving van sterke vrouwen met veel ambitie en een sterke stem. Mijn moeder is nog steeds een feministe en blijft heel actief in de Vrouwenraad. Ik ging er altijd van uit dat de strijd gestreden was, maar dat is helemaal niet zo.
"Er zijn nog steeds beleidsmechanismen die leiden tot genderongelijkheid. Slechts één op de drie topfuncties is ingevuld door een vrouw, het geweld tegen vrouwen blijft aanwezig en een vierde tot een derde van alle vrouwen wordt ooit geconfronteerd met ongewenst seksueel gedrag.
Ik kijk zeker niet neer op vrouwen die ervoor kiezen thuis te blijven of halftijds te werken, maar ik kijk wel neer op mannen die vrouwen op een onbewuste manier in die rol duwen
“Dat heeft me aan het denken gezet, en me van een passieve tot een actieve feminist omgevormd. Gelijke kansen en rechten zijn de absolute basis van een liberale democratie. Eigenlijk is het ongelooflijk dat we een stuk potentieel weggooien. Vandaag studeren er in ons land meer vrouwen dan mannen af met een diploma van het hoger onderwijs. Toch zien we dat veel van hen later in een halftijdse job worden gedwongen.
"Je zou kunnen zeggen dat het hun eigen keuze is, maar dat is het eigenlijk niet. Ik kijk zeker niet neer op vrouwen die ervoor kiezen thuis te blijven of halftijds te werken, maar ik kijk wel neer op mannen die vrouwen op een onbewuste manier in die rol duwen.”
België heeft voortrekkersrol
Zeker bij beleidsvoering wordt er nog altijd voornamelijk in binaire termen over man en vrouw gesproken. Acht u daar vooruitgang mogelijk?
“Ik denk het wel. Wat onze regering heeft verwezenlijkt voor trans personen is een stap vooruit. Toch wordt die binaire logica nog steeds gehanteerd. Ik denk dat we inspanningen kunnen doen om van die idee af te wijken, maar dat zal langzamerhand moeten gebeuren omdat onze huidige maatschappij daar nu eenmaal op gebouwd is. Ik wil die evolutie meenemen in mijn beleid. We kunnen daar in België een voortrekkersrol in spelen.”
Ik ben in een katholieke Senegalese school beginnen uitleggen dat liefde kan bestaan tussen jongens en meisjes, maar dat jongens even
goed verliefd kunnen worden op jongens en meisjes op meisjes
Voor uw functie reist u veel naar ontwikkelingslanden. Hebt u zelf al ondervonden dat er nog werk aan de winkel is op vlak van LGBT+ rechten?
“Ik was ooit op bezoek in een school in Senegal. De leerkracht gaf seksuele voorlichting, maar in de boekjes werden enkel heterokoppels besproken. De leerkracht nodigde me uit om iets te vertellen. Toen ben ik in die katholieke school beginnen uitleggen dat liefde kan bestaan tussen jongens en meisjes, maar dat jongens evengoed verliefd kunnen worden op jongens en meisjes op meisjes. Je voelde de stilte in de klas. Iedereen werd ongemakkelijk, vooral de leerkracht. Maar ik ging gewoon door.
"Als je voor een klas van vijftig kinderen staat, ben je er eenmaal absoluut zeker van dat een aantal jongeren in die klas zich daar wel in herkent, ook al durven ze daar niet voor uit te komen. Op zo’n moment zie je dat er nog een hele lange weg te gaan is. Het is goed dat er seksuele voorlichting wordt gegeven, maar dat mag niet op een discriminerende manier gebeuren, dus niet zonder het over seksuele en genderdiversiteit te hebben.”
Is dat iets wat u ook met staatshoofden en regeringsleden bespreekt?
“De afgelopen jaren heb ik geleerd dat als je ergens met een heel duidelijke redenering aankomt, je vaak met je hoofd tegen de muur zult lopen. In Senegal hebben we veel gewerkt rond family planning. Daarover discussieerde ik bijvoorbeeld met lokale religieuze leiders. Als je in dat gesprek het argument gebruikt dat het recht op abortus een absoluut recht is, zal de discussie snel voorbij zijn.
Je moet de juiste entry points vinden in het gesprek om het onderwerp niet langer taboe te maken
"Je kunt daarentegen ook aanhalen dat zwangerschappen die elkaar te snel opvolgen medische problemen kunnen veroorzaken. Vanuit die invalshoek kun je dan vragen naar voorbehoedsmiddelen uit medische noodzaak. Zoiets wordt dan bespreekbaar vanuit een medisch perspectief en zo heb je een voet binnen.
“Naar mijn mening verloopt het pleiten voor LGBT+ rechten op dezelfde manier, je moet de juiste entry points vinden in het gesprek om het onderwerp niet langer taboe te maken. Daarmee bedoel ik niet dat je overdreven pragmatisch moet zijn in je handelen of dat je niet mag reageren als er zaken gebeuren die niet door de beugel kunnen. Je moet altijd tegen onrecht blijven vechten.”
Verandering komt van onder uit
In sommige landen wordt holebiseksualiteit nog steeds bestraft. Kan dat een reden zijn om niet langer met hen samen te werken?
“Ik denk dat als je die redenering volgt, je in elk van onze veertien partnerlanden een reden kunt vinden om de deur dicht te slaan, zowel over LGBT+ rechten als bijvoorbeeld over persvrijheid en politiegeweld. Voor mij is het essentieel dat de andere kant van de tafel openstaat voor argumenten en dat zij tonen dat er vooruitgang kan geboekt worden, dat er een debat mogelijk is.
“Veranderingen komen van onder uit, de bevolking bepaalt wat wel of niet kan. Maar wat als de bevolking die kans niet krijgt? Het grootste probleem is als machthebbers hun bevolking overduidelijk geen macht willen geven om zaken bij te sturen. Dat maakt het bijzonder moeilijk voor ons. We doen uiteindelijk aan ontwikkelingssamenwerking omdat we aan de kant van de bevolking staan.
"Zijn we het bijvoorbeeld eens met wat er vandaag in de Democratische Republiek Congo gebeurt? Absoluut niet. Is dat een reden om de bevolking te laten stikken? Dat ook niet. Dus we zoeken naar manieren om toch van onder uit te werken en we zoeken lokale organisaties die we kunnen steunen.”
We gaan niet naar partnerlanden om daar op de typisch paternalistische manier aan ontwikkelingssamenwerking te doen
Wanneer u naar een partnerland gaat waar de situatie voor LGBT+ personen ongunstig is, beslist u dan op voorhand dat u het onderwerp zult aankaarten?
“Meestal is er een hele waaier aan onderwerpen die moeten worden behandeld. Ik probeer het altijd wel in de brede zin aan te kaarten. Zo zei een eerste minister me ooit dat de bevolkingsexplosie in zijn land een goede zaak was en dat wij dus helemaal fout zaten.
"Op dat moment was ik de kluts even kwijt. Maar het blijft een gesprek van gelijken. We gaan niet naar partnerlanden om daar op de typisch paternalistische manier aan ontwikkelingssamenwerking te doen. We moeten niet tegen hen zeggen: ‘Nu gaan we jullie eens uitleggen hoe je dat moet doen.’ Dat is niet meer van deze tijd. Vandaag ga je het debat aan en dat leidt er niet altijd toe dat ze aan het einde meteen hun mening zullen herzien. Zo snel gaat het natuurlijk niet.”
Eigen verslaggeving