Opgroeien als holebi in Oeganda is niet zonder risico. Oeganda staat wereldwijd bekend als een van de slechtste plaatsen om LGBT+ te zijn. Je kan er aangevallen en vermoord worden, zonder dat de overheid erop zal reageren.

Op uitnodiging van de Vrije Universiteit Brussel kwam Kasha Nabagesera tijdens de Pride week afgezakt van de Oegandese hoofdstad Kampala naar Brussel. Nabagesera is de enige in leven zijnde LGBT+ activist van de jaren 90 in Oeganda. Ze vloog de voorbije jaren al meerdere malen achter de tralies en overleefde al meerdere aanslagen. In 2011 ontving ze de prestigieuze Martin Ennals Award for Human Rights.

In het laatste deel van deze driedelige reeks vertelt Nabagesera hoe het is om op te groeien en te leven in Oeganda als lid van de LGBT+ gemeenschap.

Liefdesbrieven

Hoe was het om op te groeien als een lesbienne in Oeganda?

"Tijdens mijn middelbare schoolperiode moest ik vaak van school veranderen. Ik schreef namelijk liefdesbrieven naar meisjes en dat liet de school nooit toe. Daarom werd ik vaak overgeplaatst. Toch begreep ik nooit goed waarom. Het is pas toen ik aan de universiteit ging studeren dat ik echt doorkreeg waarom ik steeds van school moest veranderen. Toen ontdekte ik dat het illegaal is om lesbisch te zijn in Oeganda. Dat was echt een van de grootste shocks van mijn leven. Ik had totaal niet door dat ik al die jaren een misdaad beging. Dus zonder dat ik besefte dat ik lesbisch was, zat ik al in de problemen.

"Al van jongs af aan zond ik dus liefdesbrieven naar meisjes die aan sport deden of die een mooie jurk droegen. Als kind zei ik ook altijd dat ik met een mooie vrouw wilde trouwen. Mensen lachten me daarom uit. Ze zeiden me altijd dat meisjes dat niet deden. Maar niemand legde me ooit uit waarom."

Mijn ouders probeerden de universiteit ervan te overtuigen dat ik ongeneeslijk ziek was. Zo kregen ze het voor elkaar dat ik kon blijven studeren

Hoe reageerden je ouders op je seksualiteit?

"Tijdens mijn kindertijd gaven mijn ouders er niet veel aandacht aan. Dat veranderde toen ik bijna van de universiteit gesmeten werd. Mijn ouders probeerden het rectoraat van de universiteit ervan te overtuigen dat ik ongeneeslijk ziek was. Zo kregen ze het voor elkaar dat ik kon blijven studeren. Op dat moment vond ik het echt niet leuk dat mijn ouders me ziek noemden, maar uiteindelijk besefte ik dat ze dat deden om mijn kansen tot een opleiding te redden. Over het algemeen zijn mijn ouders en mijn familie me altijd blijven steunen, ook al praatten we er nooit echt over. Ik wist niet dat er zoiets als ‘de kast’ bestond tot ik een activist werd. We praatten er in Oeganda gewoon nooit over. Noch over het taboe, noch over de gelijkheidsstrijd. Ik heb dus nooit een echte coming-out gehad. Mijn ouders klaagden wel dat ik vaak van vriendin veranderde." (lacht)

Uitgekleed

Ben je ooit fysiek aangevallen omwille van je seksualiteit in Oeganda?

"Zodra ik aan de universiteit openlijk over mijn seksualiteit ging praten werd ik fysiek aangevallen. De mannelijke medestudenten bedreigden me regelmatig. De eerste keer werd ik uitgekleed door jongens die wilden uitzoeken of ik wel echt een meisje was.

"Ik raakte bevriend met populaire meisjes aan de universiteit en de jongens ervoeren dat als een gevaar voor hen. Uiteindelijk hingen ze mijn naam en foto op ieder prikbord van de school. In Oeganda word je als een crimineel beschouwd als je gezicht op een prikbord hangt met wanted erop. Daarna werden mijn ouders uitgenodigd om over mij te praten op de universiteit, want meisjes vochten om mij en jongens wilden met mij vechten. Toen de fysieke aanvallen serieus werden, begon ik meer en meer besef te krijgen over mijn seksualiteit. Dat was het moment dat ik activistisch werd. Ik moet dan ongeveer negentien jaar geweest zijn."

Ik werd uitgekleed door jongens die wilden uitzoeken of ik wel echt een meisje was

Zijn er in Kampala plaatsen waar holebi’s elkaar kunnen ontmoeten?

"We hebben een sterk sociaal netwerk. Tegenwoordig gebeurt heel veel via sociale media, maar ook via bepaalde organisaties die ontmoetingsmomenten organiseren. We hadden in het verleden zelfs Prides in Oeganda, maar de laatste twee jaar was dat niet meer mogelijk.

"Ik stichtte zelf de eerste gay bar in Oeganda, maar toen het in alle kranten werd gepubliceerd moesten we het sluiten. Via sociale media organiseren we party’s bij iemand thuis. Vaak hebben mensen profielen onder een valse naam om niet herkend te worden."

Gevangenis

Je hebt niet enkel in Oeganda in de gevangenis gezeten, maar ook in Rwanda werd je vorig jaar opgepakt. Hoe kwam dat?

"In heel veel Afrikaanse landen zijn er, in tegenstelling tot Oeganda, geen wetten die homoseksualiteit direct verbieden. De reden waarom ik gearresteerd was, was eerder politiek van aard.

"Vorig jaar werd ik gearresteerd in Rwanda omdat ik opmerkingen had gemaakt over de president. Het had in eerste instantie niet meteen met mijn seksuele geaardheid te maken, maar wel met mijn politieke mening over de president. Uiteraard bleek uit de zaken die in mijn bagage zaten dat ik LGBT+ activist was en dat maakte alles alleen nog maar erger. Uit schrik om zelf opgepakt te worden, lieten mijn Rwandese LGBT+ vrienden me in de steek."

Dat mensen dingen opofferen om verandering teweeg te brengen, geeft me hoop dat we uiteindelijk ons doel zullen bereiken

Hoe beveilig je je eigen leven?

"Ik krijg constant haatberichten die ik moet zien te negeren. Ook moet ik voorkomen dat mijn buren weten wie ik ben. In het verleden ben ik aangevallen door mijn buren zodra ik voet buiten de deur zette. Als ik naar buiten ga, dan ga ik nooit alleen. In de straten van Kampala kan ik helemaal niet inschatten wie ik zal tegenkomen. Daarom moet ik altijd mensen mobiliseren om samen naar buiten te gaan. Als ik ga shoppen, moet ik ervoor zorgen dat ik voldoende inkoop. Het is al een hele grote onderneming om enkel nog maar naar de winkel te gaan. En uiteraard zijn er bepaalde plaatsen waarvan we op voorhand weten dat we er niet moeten komen. Als we dat wel zouden doen, dan weten we dat onze aanwezigheid zou provoceren.

"Ook wanneer ik reis, ga ik er niet altijd van uit dat ik veilig ben. Ik weet dat ook in Brussel homoseksuelen fysiek lastiggevallen worden. Maar hier kan ik gelukkig wel alleen over straat lopen. Het hangt dus af van de plaats waar ik naartoe ga."

Motivatie

Vanwaar komt al de energie om te blijven vechten voor LGBT+ rechten in Oeganda?

"Ik zou het geen energie noemen, maar eerder motivatie. Ik word echt moe van ongelijkheid. Telkens als ik iets zie gebeuren, wil ik uit mijn comfort zone komen om er iets aan te veranderen. Ik was heel erg teleurgesteld dat ons IDAHOT-evenement onlangs verhinderd werd, want het vraagt zoveel tijd en energie om iets te organiseren voor de LGBT+ gemeenschap in Oeganda. Ik zag op sociale media wel dat heel wat mensen boos waren omdat ons evenement niet kon doorgaan. Dat motiveert me. Die boosheid moeten we omzetten in activisme.

"Ik volg al een hele tijd sociale bewegingen overal ter wereld. Ik volgde bijvoorbeeld de Civil Rights Movement in de Verenigde Staten en LGBT+ bewegingen in andere landen. Ik heb heel wat ongelijkheid zien gebeuren. Ik heb dus wel wat miserie gezien. En zien dat mensen dingen opofferen om verandering teweeg te brengen, geeft me hoop dat we uiteindelijk ons doel zullen bereiken. Hoop doet me verder gaan met mijn werk."