interview
Twee gelijkgestemde zielen: Bo en Katrien over hun hechte therapeut-cliëntrelatie
De coming-out als trans* vrouw van VTM-reporter Bo Van Spilbeeck was begin dit jaar wereldnieuws. Momenteel is Bo volop in transitie. Die transitie houdt niet alleen medische ingrepen en hormonenbehandelingen in, ook aan haar stem wordt serieus gesleuteld. Daarvoor is Bo in behandeling bij Katrien Eerdekens, die naast Bo’s logopediste ook haar steun en toeverlaat geworden is. Dat is belangrijk, vinden zowel Bo als Katrien.
ZiZo sprak hen over hoe bijzonder hun band is, en op welke manier die het proces van de transitie beïnvloedt.
Bo, hoe ben jij bij Katrien als logopediste terechtgekomen?
Katrien: “Oh, dat is een mooi verhaal.”
BO: “Op Tinder hé. (lacht)”
Katrien: “Nee, dat was op de T-day, een ontmoetingsdag voor en door transgenders. Op die dag waren er tal van workshops, onder andere over mentaal welbevinden en terugbetalingen bij transgenderzorg. Ik gaf er een workshop over logopedie.”
Bo: “Ik kende Katrien al van YouTube. Toen ik haar naam zag staan bij de stemtraining, dacht ik: ‘Oké, dat is een workshop die ik zeker moet volgen.’ T-day was een bijzondere ervaring voor me. Voor het eerst kwam ik er in contact met lotgenoten. Een onbeschrijfelijk gevoel.”
Katrien: “Aan het begin van elke workshop laat ik alle aanwezigen een stukje tekst voorlezen terwijl iedereen de ogen gesloten heeft. Ook ik had mijn ogen dicht, en op een gegeven moment hoorde ik een stem waarvan ik dacht: ‘Wat een mooie radiostem.’ Ik heb toen mijn ogen even opengedaan, en zag een mooie dame zitten ergens achteraan in de zaal. Na de workshop kwam ze naar me toe om na te praten. Na een tijdje vertelde ze me dat ze Bo heette en dat het bij haar een beetje complex was omdat ze reporter was en op tv kwam. Toen kon ik meteen die getrainde stem plaatsen. Een paar dagen later maakte Bo haar eerste afspraak bij me.”
Bo: “Tijdens mijn transitie volg ik mijn buikgevoel. Alle mensen met wie ik tot nu toe verder ga, zijn mensen met wie het klikt.”
Het verschil maken
Welke rol speelt logopedie in het transitieproces?
Katrien: “Je mag je stem niet als een los instrument zien, je stem is gelinkt aan je hele lichaam. Aan je mindset, aan hoe je je voelt, hoe je je kleedt... Het is vanzelfsprekend dat, als je geboren bent in het verkeerde lichaam, je je stem nog meer gaat zien als een tweede identiteit. Ik zie mezelf daarom als een echte coach, iemand die niet alleen de stemtransitie opvolgt, maar iemand die aanwezig is in het hele transitieproces. Daarom is die therapeut-cliëntrelatie zo belangrijk.”
Bo: “Wat Katrien mij duidelijk gemaakt heeft, is dat non-verbale communicatie even hard meespeelt als verbale. Je bewegingen, je handen, de blik in je ogen…. Kleine details die het verschil maken tussen een geslaagde transitie of niet. Het is een tweede gezicht. Nu krijg ik aan de telefoon nog vaak ‘meneer’ te horen, omdat ik nog niet ‘vrouwelijk’ genoeg klink. Binnen een paar maanden hoop ik daar, door veel te oefenen, verandering in te krijgen.”
Katrien: “Als reporter ligt de lat voor Bo hoog. Ik verwacht van al mijn cliënten dat ze drie keer per week een stemopname doorsturen. Bo moet veel oefenen, ook al heeft ze het momenteel heel druk. Zonder oefenen gaan we het gewenste resultaat niet bereiken. Ik heb haar al eens op het matje geroepen toen ze haar oefeningen niet gemaakt had. (lacht)”
Bo: “Als ik nu hard mijn best doe, horen mensen al verandering in mijn stem. Het is de bedoeling dat ik op termijn automatisch mijn ‘tweede stem‘ ga gebruiken.”
Word je als therapeut soms geconfronteerd met frustraties bij je cliënten, die tijdens de behandeling, zowel mentaal als fysiek, een heel ingrijpend transitieproces doorlopen?
Katrien: “Elke sessie vraag ik of de oefeningen gelukt zijn. Soms is dat niet het geval omdat er op een ander vlak in de transitie iets niet goed liep. Dan babbelen we daar even over. Mijn cliënten delen vaak heel persoonlijke zaken met me. Onze therapeut-cliëntrelatie is veel intenser dan die met de verschillende chirurgen die de vervrouwelijkende gezichtschirurgie, de borst- en de geslachtsoperaties uitvoeren. Bij mij komen patiënten wekelijks, hem zien ze maar enkele keren voor de operatie. Ik loop het volledige transitieproces met hen door.”
Bo: “Katrien is voor mij echt een vertrouwenspersoon, een luisterend oor, een klankbord. Zoveel meer dan alleen de logopedist.”
Als je zo emotioneel betrokken bent bij je cliënten, kan je dat ’s avonds dan makkelijk van je afzetten?
Katrien: “In het begin nam ik dat mee naar huis, maar ik heb wel geleerd om daarmee om te gaan. Ik ben ook goed omringd door mijn collega’s in de 2Pass Clinic. En als ik voel dat een cliënt het te moeilijk heeft, verwijs ik haar door naar een psychologe met wie ik nauw samenwerk.”
Simpel
Hoe hebben jullie de coming-out ervaren?
Bo: “Ik was op een moment gekomen waarop ik voor mezelf moest kiezen, ik kon echt niet anders meer. Ik moest dit doen. Zelfs al hadden ze me bij VTM in de bezemkast gezet, dan nog zou ik doorgaan met de transitie. Ik had nooit durven dromen dat mijn omgeving en mijn werkgever zo ruimdenkend zouden reageren. Ik ben hen daar enorm dankbaar voor.”
Katrien: “Er is een last van Bo’s schouders afgevallen, ze is nu eindelijk de vrouw die ze altijd wilde zijn. Haar ogen stralen dat ook uit, dat zie je meteen. Dat is het mooie aan dit verhaal, dat het allemaal zo simpel kan zijn. De Vlaamse pers en VTM hebben het fantastisch aangepakt. Iedereen vindt het oké. Bo is nog altijd Bo. Haar uiterlijk en stem veranderen, maar haar inhoud en kennis blijven.”
Er zijn verschillende medische ingrepen gepland tijdens Bo’s transitieproces. Hebben die invloed op de stemtrainingen?
Katrien: “Na de gezichtsoperatie worden de sessies even stilgelegd omdat de cliënt haar mond dan niet goed kan bewegen. Een week na de operatie proberen we er terug in te vliegen. De geslachtsoperatie heeft minder invloed. Soms ga ik dan wel thuis bij de cliënten langs, omdat ze zich nog niet kunnen verplaatsen.”
Wanneer stopt de stemtherapie?
Katrien: “Ik vind het moeilijk om vooraf te voorspellen wanneer iemand niet langer professionele hulp nodig heeft. Dat verschilt van cliënt tot cliënt. Je kan altijd blijven finetunen aan een stem. Een stem is nooit ‘af’. Omdat Bo televisiereporter is, ligt de lat voor haar iets hoger. Meestal stopt de therapie op het moment dat de cliënt tevreden is met haar nieuwe stem, dat is het einddoel.”
Moeten trans* mannen ook logopedie volgen?
Katrien: “Bij trans* mannen gaan de stembanden verdikken door de invloed van het hormoon testosteron, hierdoor verlaagt de toonhoogte van hun stem automatisch. Sommigen hebben in het begin moeite om hun nieuwe stem op een correcte manier te controleren. De stem gaat soms de laagte in en slaat dan weer over in de hoogte, daar moeten we dan een aantal sessies op oefenen. De behandelperiode is dus veel korter dan bij trans* vrouwen.”
Tijdens het interview heb ik niet het gevoel dat ik met een therapeut en een cliënt aan het praten ben. Er zitten precies twee vriendinnen voor me.
Bo: “Onze band is zeer intens. Hoewel we elkaar nog niet zo lang kennen, zijn we al heel close. Ondanks ons leeftijdsverschil, Katrien is even oud als mijn dochter, klikte het meteen.”
Katrien: “Ik heb met al mijn cliënten een intense band omdat ik zo betrokken ben tijdens het transitieproces. Met sommige cliënten bouw ik ook een persoonlijke band op, omdat onze karakters en interesses overeenkomen. De band die ik met Bo heb opgebouwd is wel bijzonder. Toch blijf ik tijdens de therapie professioneel, ik leg bepaalde grenzen op, mijn rol als therapeute blijft primair. Als de therapie afgerond is, denk ik wel dat we contact blijven houden en vriendinnen kunnen worden.”
Bo: “Daar ben ik van overtuigd, dan gaan we eens goed shoppen met z’n tweetjes. (lacht)”
Dit artikel verscheen ook in ZiZo 142. Je kan een gratis exemplaar van ZiZo meenemen in onze afhaalpunten. Of neem een abonnement, dan krijg je het nummer toegestuurd.
Bron:
Eigen verslaggeving
Lees meer over: