Polygamie is in heel wat landen legaal. Maar zelfs in landen waar het illegaal is, wordt het soms toch uitgeoefend. Er staat dan dus geen straf op. Let wel, in landen waar het illegaal is, gaat dit enkel over het effectieve trouwen. Polyamorie kan wel nog steeds.

 

Annick Vandelanotte, seksuologe

Annick Vandelanotte is seksuologe van opleiding en geeft les in de richting verpleegkunde aan de hogeschool VIVES in Brugge. Wij stelden haar enkele vragen omtrent polyamorie. 

"Het definiëren van polyamorie en polygamie is moeilijk omdat de literatuur vaak overlappende definities gebruikt. Ik zou aangeven dat het in beide gevallen gaat om iemand die ervoor kiest om meer dan enkel een open relatie te hebben. In een open relatie kiest een koppel ervoor om naast hun relatie ook nog seksueel contact te hebben met anderen. Bij polyamorie en polygamie gaat het eerder om een keuze die je maakt om jezelf te verbinden met meerdere anderen. Het grote verschil is dat je bij polygamie een verbintenis aangaat aan de hand van een huwelijk. Bij polyamorie is die wettelijke verbintenis er niet. 

Voor de rest zou ik het niet zo strikt benoemen. Vergelijk het een beetje met homoseksualiteit. Dat is geen keuze, dat is je oriëntatie en die kan doorheen je leven verschillen. Bij polyamorie is het eerder een levensidee over partnerschap. Dat levensidee kan door veel factoren beïnvloed worden. De mensen die je tegenkomt, je opvoeding, wat je leest, wat je leert… Maar toch kan je er ergens wel in kiezen. Dat is net zoals iemand die christelijk wordt opgevoed. Die kan zijn visie verruimen en uiteindelijk ontdekken dat een andere godsdienst even goed is.”

"Stel je voor dat Gert Verhulst er plots voor uitkomt polyamoreus te zijn. Dat zou een schok zijn, maar wel een versnelling zetten op acceptatie"

Taboe

“De oorzaak van het taboe rond polyamorie is simpel. Onbekend is onbemind. Mensen schrijven dat meteen af, uit angst voor potentiële jaloezie. Mensen willen graag gezien worden, het liefst uniek en door één persoon. Als daar iemand bijkomt, moet je een bepaald evenwicht zoeken. Daarnaast wordt ook heel vaak gezegd dat polyamoreuze mensen bindingsangst zouden hebben. Ik kan me daarin vinden, maar ik denk niet dat het daarom is dat je die keuze maakt.
 
Het taboe wordt het best doorbroken aan de hand van rolmodellen. De media speelt een grote rol. Hoe herkenbaarder iets wordt in het straatbeeld, hoe beter. Met transgenders en holebi’s heeft het ook enkele jaren geduurd vooraleer men dat kon accepteren en normaliseren. Maar dankzij de media is dat wel grotendeels gebeurd. Als de media zoiets draagt en aantoont dat het normaal is, dan helpt dat enorm. Stel je voor dat Gert Verhulst daar plots voor zou uitkomen. Dat is een geliefd persoon. In het begin zou dat raar zijn, maar hoe meer daarover gesproken zou worden, hoe meer dat thema wordt gedragen.”

Moeilijkheden

“Net zoals bij samengestelde gezinnen, is het niet evident om na te denken over kinderen. Dat kan heel ver gaan. ‘Hoe koop je samen een huis? Hoe verdeel je je tijd? Wat doe je met welke partner?’ Er zijn veel zaken waarop je kan botsen, die het complexer maken, maar dat heb je in elke relatie. Bij polyamorie word je wel sneller geconfronteerd met jaloezie. Al hangt dat allemaal af van hoe de verschillende partners verbonden zijn met elkaar. 
 
Persoonlijk vind ik dat iedereen die wil trouwen, dat ook zou moeten kunnen, praktisch toch. Wettelijk en juridisch gezien denk ik dat er heel veel zou moeten gebeuren om dat te kunnen. Onze maatschappij is enorm binair. Dat zorgt ervoor dat een huis kopen of kinderen krijgen met drie, heel moeilijk is. Ik vind dat als je gelooft in een god, je de kans zou moeten krijgen om je binnen jouw religie te verbinden."

Hans Maes, polyamoreuze politieker

Hans Maes, voorzitter van jong VLD en raadslid van Open VLD in Borgerhout, zit zelf in een polyamoreuze relatie. Al meerdere malen verscheen hij in de media om zijn verhaal te vertellen. Vandaag vertelt hij hoe hij het politiek allemaal in elkaar ziet zitten.

Politiek standpunt

"Mijn partij heeft geen officieel standpunt, maar dat is ook niet nodig. Wij gaan uit van de liberale principes, volgens dewelke wij individuen zijn en zelf kiezen om ons leven een bepaalde vorm te geven. Als je daar niemand kwaad mee doet, is het standpunt van Open VLD ‘leef en laat leven’. Dan is het niet nodig om daar regels bovenop te leggen of dingen te verbieden. De maatschappij is bijzonder complex en als mensen hun leven vorm kunnen geven, gelukkig zijn en zelf verantwoordelijk zijn voor hun keuzes, dan is dat prima. Gelukkig strookt mijn mening dus met die van mijn partij. Ik heb gemerkt dat mijn partijgenoten daar vrij positief mee omgaan. Velen zeiden: ‘Als jij gelukkig bent, is dat het belangrijkst. Dan heeft niemand anders daar zaken mee.’ 

Langs conservatieve kant lees ik enigszins andere meningen op sociale media. Hoe meer je naar rechts gaat, hoe meer moeite ze erbij hebben. Er is een hele waaier aan negatieve reacties. Daar zitten beschaafde bij, die vinden dat polyamorie de bouw van onze samenleving ondergraaft. Maar in de alt-rightgroepen worden toch heel wat memes en dergelijke gemaakt. Daar zitten soms dingen tussen die gewoon onze volledige persoon afbreken. Dat raakt mij nu niet zo, maar ik vind dat wel heel onnodig."

"Stel dat er in Thuis of Familie polyamoreuze personages zouden zijn, denk ik dat dat een enorme impact zou hebben."

Maatschappelijk debat

"Het is langzamerhand toch wat mijn doel geworden om dat in de politiek te brengen. Ik denk dat ik deel kan uitmaken van een mogelijke verandering in de maatschappij en het makkelijker kan maken voor mensen om hun leven in te richten. Volgens mij zal er in de toekomst wel nog over gedebatteerd worden, maar niet per se over polyamorie an sich. Dat zal eerder zijn door de complexe realiteit van vandaag, waarin er plusouders en nieuw samengestelde gezinnen zijn. Er zullen heel wat zaken bovenkomen waar polyamoristen mee worden geconfronteerd, omdat onze wetgeving momenteel nog bijzonder duaal is. Die gaat uit van een gezinsunit van twee personen, vroeger enkel tussen man en vrouw. Gelukkig hebben twee vrouwen of twee mannen ondertussen ook die mogelijkheid." 

"Dat die discussie op gang zal komen dankzij die andere zaken, is wel goed. Ik gebruik vaak bewust de term polygamie niet, omdat mensen dan in de eerste plaats denken aan bepaalde groepen bij de islam of mormonen. Als je het debat zo opentrekt, krijgt dat direct een enorm religieuze inslag en stuurt dat weg van waar het eigenlijk over gaat. In principe is het niet het symbolische aspect waarvoor polyamoristen willen trouwen, maar de fiscale en juridische rechten. Een basisstap die interessant zou zijn, is om wettelijk samenwonenden ook diezelfde rechten te geven. Dan is er eigenlijk geen nood meer aan trouwen. 

Om dat maatschappelijk debat aan te wakkeren, is het belangrijk dat daar open over wordt gesproken. Daarnaast speelt ook de media een belangrijke rol. Je merkt dat er wel wat invloeden uit de VS overvloeien naar Europa. Daar is polyamorie mettertijd vrij dagdagelijks aan het worden. Dat is boeiend om te zien, want zo beginnen mainstream media die term op te pikken, vooral in fictie. Stel dat er in Thuis of Familie polyamoreuze personages zouden zijn, denk ik dat dat een enorme impact zou hebben. Er is waarschijnlijk niets in Vlaanderen dat sneller een maatschappelijk debat op gang zou kunnen brengen.”

 

It’s complicated

Dat er geen eenvoudig antwoord is op de vraag: "Is er plaats voor polyamoreuze huwelijken in België?", is duidelijk. Meningen over tal van topics zullen altijd blijven verschillen, ook over polyamorie. In dit geval lijken er twee meningen door te sijpelen.

Sommigen zijn van mening dat polyamoreuze huwelijken niet nodig zijn. Een niet-wettelijke verbinding zou genoeg zijn. 
Anderen lijken dan weer te vinden dat het wel nodig is, maar niet om het emotionele aspect. 

Opvallend is dat bij onze meer volwassen getuigenissen, het inderdaad gaat om het fiscale aspect en de voordelen die daarbij te pas komen. De oorzaak daarvan is niet ver te zoeken: zij zijn al een toekomst aan het inrichten waarbij ze op verschillende moeilijkheden botsen, die een wettelijk huwelijk wellicht kan oplossen.

 

Lees hier persoonlijke getuigenissen van polyamoreuze personen.

 

Tekst door Eline Becue en Charlotte Dubois.