Mijn speech over activisme deed het goed en de boekingen bleven binnenlopen. Lissabon, Berlijn, Ibiza: het komende jaar zou ik de wereld rondreizen om mensen te informeren over de LGBT+-problematiek en welke uitdagingen er nog voor ons lagen. Over hoe mensen hun verantwoordelijkheid konden opnemen. Op twee dagen tijd werd mijn volledige agenda voor de komende vier maanden geschrapt. Ik was niet de enige.

Zou deze speech nog bestaansrecht hebben als alles opnieuw heropgebouwd moest worden? Een van de plannen die ik erin uit de doeken deed was dat ik in een daklozencentrum voor LGBT+-jongeren zou gaan wonen om de situatie daar in kaart te brengen. 40% van de dakloze kinderen in de Verenigde Staten zijn door hun ouders de straat op gegooid omdat ze gay zijn. Diverse grote bedrijven wilden dit project mee financieel ondersteunen in het kader van hun diversiteitsbeleid. Maar wat gaat daar nog van overblijven nu deze bedrijven hun deuren moeten sluiten?. En zou ik in deze onzeker toekomst nog wel in staat zijn om naar het opvangcentrum in New York te reizen?

Onvoorspelbare toekomst

Conform mijn daadkrachtige karakter stortte ik me de eerste dagen op het verspreiden van oproepen voor mondmaskers en het verpakken van zorgpakketten. Ik doe het best wel goed in crisissituaties. Langzaam begon het echter tot me door te dringen dat dit voor mij niet de manier was om dit aan te pakken en dat ik mijn expertise mogelijk anders kon benutten. We kijken naar een toekomst die we niet kunnen voorspellen. Hoe kunnen we onze verbeeldingskracht gebruiken om die toekomst vorm te geven? Wat was er nu, op dit moment, in mijn vakgebied, nodig?

Aangezien ik ik omringd ben door LGBT+-activisten, legde ik hen dezelfde vraag voor die ik mezelf stelde.

We kijken naar een toekomst die we niet kunnen voorspellen. Hoe kunnen we onze verbeeldingskracht gebruiken om die toekomst vorm te geven?

Ines Rombouts van het Roze Huis in Antwerpen richt hun aandacht op het hier en nu; “er zijn andere noden dus we moeten onze focus aanpassen,” zegt die. De opvang- en infodienst Lumi, waar mensen terecht kunnen met hun vragen over gender en seksuele voorkeur, heeft zijn capaciteit verdubbeld. Onder andere veel jongeren, en we spreken hier over een leeftijdsgroep tussen de 12 en de 16 jaar, vinden vaak troost in het omgaan met gelijkgestemden. Hun zelfgekozen familie die buitenshuis en in het verenigingsleven te ontdekken is. Dit contact valt weg waardoor zij in een isolement terecht komen. Soms met, maar ook vaak zonder het begrip van hun ouders.

Ook Neal Leemput, theatermaker en Secretary of Queer Affairs van De Studio in Antwerpen, haalt aan dat het schrikbarend slecht gesteld is met de welzijnscijfers bij LGBT+-personen. “Zo veel mogelijk binnenblijven en afstand houden, zijn niet meteen maatregelen die soelaas zullen bieden. Het zal weinigen verbazen dat voor velen deze quarantaine mentaal een hele uitdaging is, zeker voor wie het al niet makkelijk had. Net daarom is het net nu belangrijk to practice what we always preach en duidelijk te maken dat we er voor elkaar zijn, als queer community maar ook als samenleving.”

Opvanghuis voor LGBT+-jongeren steunen

Het nut van blijven communiceren en informeren blijkt een terugkerend gespreksonderwerp bij mijn mede-activisten. Aan de telefoon spreekt Angelo Tijssens, theatermaker en schrijver van onder meer de film 'Girl' over kinderen die in een onaangename, problematische of zelfs ronduit gevaarlijke thuissituatie zitten en daar nu zonder hulp of perspectief door een hel moeten gaan. Over bejaarden die eenzaam uit het raam staren en mensen met een ernstige verslavingsproblematiek. “Ik lijst het allemaal wat op, omdat het dingen zijn waar ik niets aan kan doen. Ik kan er op wijzen. Ik kan proberen om hier, vanuit mijn kot, vanuit mijn quarantaine, mensen bewust te maken van het feit dat dat gebeurt en politici aanmanen om daar iets aan te doen. Ik kan Lukas Dhont steunen, die als peter van het Brusselse opvanghuis voor LGBT+- jongeren Le Refuge geld verzamelt om zeep en tandpasta en wat kleren te kopen. Door die inzet, zijn er jonge mensen die naast een bed ook hun zelfrespect terugvinden.


Ik kan er me bewust van zijn dat kennis delen en blijven informeren noodzakelijk is. Ik kan hier, aan mijn bureau, terwijl ik schrijf aan nieuwe dingen, zeker zijn dat de wereld die ik vormgeef, er één is die er toe doet.”


Ook voor de meisjes van LIONSTORM, het enige vrouwelijke queer rap-duo van Nederland, ligt de focus op communicatie, blijven praten. En zeker in naam van de mensen die dat zelf nu niet kunnen omdat ze simpelweg bezig zijn met overleven. “Gemarginaliseerde groepen zijn niet minder gemarginaliseerd door een pandemie of natuurramp, de ongelijkheid wordt juist pijnlijk duidelijker. De laagst verdienende klasse, de mensen die elke dag moeten vechten voor hun basisrechten, vangen de hardste klappen. Ze verliezen als eerste hun woning, hebben niet kunnen sparen om zich nu te kunnen redden, kunnen niet hamsteren of boodschappen laten bezorgen zoals de rijkere lagen van onze samenleving. Er verblijven op dit moment noodgedwongen vluchtelingen in een parkeergarage in Amsterdam Zuid-Oost. Kunnen zij zich isoleren en beschermen? Natuurlijk niet. Hetzelfde geldt voor slachtoffers van huiselijk geweld of LGBT+-jeugd die uit huis is gezet omwille van hun seksualiteit/identiteit.” Ze voegen eraan toe dat ze het niet meer dulden als onethisch te worden weggezet als ze op dit moment een gesprek willen voeren over vrouwenrechten, LGBT+-rechten, vluchtelingen of discriminatie.

Nieuwe realiteit

Het is iets waar ik ook steeds op blijf hameren in mijn eigen werk. Het nut van informeren en communiceren omdat elke vorm van verandering begint bij kennis.


Laat me er even een paar cijfers tegenaan gooien:

1/5e van de LGBT+-community leeft in armoede en 1 op de 4 LGBT+-jongeren heeft ooit een zelfmoordpoging ondernomen. Dit zijn cijfers die in deze eenzame tijd nog worden versterkt en niet plots gaan verdwijnen van zodra we deze gezondheidscrisis hebben overwonnen.

Het is op momenten zoals deze, waarop we uit angst bijna al onze macht en privacy uit handen geven, dat het cruciaal is om waakzaam te blijven

Neal Leemput treedt me hierin bij: “Hoe het ook zal lopen, deze ‘nieuwe realiteit’ veronderstelt niet dat er binnenkort geen werk meer aan de winkel zal zijn of dat de uitdagingen voor de LGBT+-community na de lockdown veranderd zullen zijn. Na deze quarantaine zullen de welzijnscijfers bij LGBT+-personen niet spectaculair verbeterd zijn (integendeel, vermoedelijk). De normatieve acceptatie van LGBT+-personen zal niet plotsklaps vervangen worden door een algehele viering van het hele LGBT+-spectrum. De internationale uitdagingen, bijvoorbeeld in Polen (waar meer dan 100 steden zich reeds LGBT+-vrij hebben verklaard), zullen niet van de baan zijn. En politici die na de verkiezingen provocerende, schadelijke tweets of Facebookposts de wereld instuurden, zullen niet als bij wonder van mening veranderd zijn. Verworvenheden zullen niet ineens voor altijd zijn, waakzaamheid zal geboden blijven. En iedereen die voor de quarantaine onverschillig de schouders ophaalde en de andere kant op keek wanneer het over gender en seksuele diversiteit ging, zal dat vermoedelijk ook na deze ‘lockdown light’ doen.”

Privacy versus gezondheid

Kortom, we moeten ook het post-apocalyptische denken onder de knie krijgen. Sociale isolatie kan vaak leiden tot verstoting en wat nu geldt, mag geen standaard worden. Ik hoorde onlangs evolutionair psycholoog Marc Van Vugt opmerken dat strakkere normen ook meer hokjesdenken veroorzaakt, en weinig openheid voor mensen die er anders uitzien of afwijken van de norm. Reden te meer om aan te nemen dat we ook post- COVID-19 activisten nodig hebben die erop toezien dat mensenrechten nog steeds worden nageleefd en dat we waken over het behoud van een aantal rechten die we als verworven beschouwen. Ik kan me namelijk voorstellen dat sommige zaken in het licht van de maatschappelijke heropbouw makkelijk als 'collateral damage’ in de vergeetput verdwijnen. Het lijkt abstract, maar terwijl ik dit schrijf deelt Fourat Ben Chikha een artikel op Facebook waarin staat dat de eerste minister van Hongarije Viktor Orbàn van COVID-19 gebruikt maakt om nogmaals een wetsvoorstel in te dienen die erkenning voor transgender personen onmogelijk maakt. Hiermee voorbijgaand aan de uitspraak van het Hongaars Grondwettelijk hof.

Een ander voorbeeld: in Texas en Houston wordt abortus verboden zolang de crisis duurt. Volgens de gouverneur valt dit onder de ‘niet medisch noodzakelijke procedures.’ Is het abortusrecht een recht dat nadien opnieuw automatisch zal worden toegekend, of zal hier opnieuw voor gestreden moeten worden?

Laat ons vooral aandachtig zijn en aan de alarmbel trekken wanneer we zien dat mensenrechten, samen met het puin dat overblijft, onder de mat worden geschoven

Ook het artikel van Yuval Noah Harari, futuroloog en schrijver van de bestsellers 'Sapiens' en 'Homo Deus' in de New York Times baarde me ernstige zorgen. Hij wees op de overheden die in hun strijd tegen de pandemie reeds nieuwe bewakingstechnieken toepassen. Dat zelfs wanneer het aantal besmettingen tot nul is herleid, ze nog steeds zullen argumenteren dat deze technieken noodzakelijk zijn. “De voorbije jaren woedde er een hevig debat over onze privacy,” zegt hij in het artikel. “De coronacrisis zou weleens een keerpunt kunnen zijn, want als mensen moeten kiezen tussen hun privacy en hun gezondheid, zullen ze doorgaans voor hun gezondheid kiezen.”

Een onschuldige app die noteert waar we zijn, met wie we omgaan en op welke websites we surfen, is voor minderheidsgroepen en in veel landen levensgevaarlijk. Want in slechts negen landen zijn LGBT+-rechten opgenomen in de grondwet en in slechts 28 van de in totaal 194 landen is het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht erkend.

Waakzaam blijven

Het is op momenten zoals deze, waarop we uit angst bijna al onze macht en privacy uit handen geven, dat het cruciaal is om waakzaam te blijven.

Kort door de bocht? Ik denk het niet. Een aantal jaren geleden, en een dag nadat de Oegandese president Yoweri Museveni de omstreden 'Wet tegen homoseksualiteit' had ondertekend, publiceerde een krant de 'top 200' van Oegandese homo’s. Niet enkel namen, maar ook de woon- en werkplaats werden gepubliceerd. Oeganda is een van de 71 landen waar homoseksualiteit strafbaar is. In twaalf van die landen hanteert men de doodstraf.

Een paar maanden geleden werd er een activiste uit Sint Petersburg op een gruwelijke manier vermoord nadat haar naam en adres was verschenen op een website die mensen aanzette om LGBT+-activisten op te jagen. De politie had niet gereageerd toen ze een aantal verontrustende bedreigingen had aangegeven. Marieke Dermul vertelt me een gelijkaardig verhaal: eind juni 2019 draaide ze een documentaire in New York over de LGBT+-scene en sprak daar met Alexandra Tereschonkova, een meisje dat mee de ‘Dyke March’ organiseerde. Haar bezorgdheid was dat sommige lesbische vrouwen worden aanvaard en geen risico’s lopen, maar dat er evengoed zijn die vermoord worden omdat ze er te extreem uitzien of nét die radicale homohater tegenkomen waartegen ze zichzelf niet kunnen beschermen. Na vijftig jaar strijd zijn er in sommige staten in de VS gelijke rechten op papier, maar in de realiteit gelden ze nog steeds niet voor iedereen.

Dit zijn slechts enkele van de vele voorbeelden die ik kan geven. Ze illustreren dat
 mijn bezorgdheid betreft de sociale controle niet onterecht is.


Wat neem ik mee uit de gesprekken die ik de afgelopen dagen voerde? Dat we moeten blijven praten met elkaar en blijven communiceren. Dat liefde belangrijker is dan angst. En laat ons vooral aandachtig zijn en aan de alarmbel trekken wanneer we zien dat mensenrechten, samen met het puin dat overblijft, onder de mat worden geschoven. Want als we hier sterker willen uitkomen, dan moeten we nu samenwerken en elkaar vertrouwen. Marieke Dermul gooide er nog een mooie quote van Hanna Arendt tegenaan: “Gelijkheid is het resultaat van menselijke organisatie, want we worden niet als gelijken geboren.”

Het daklozenproject in New York gaat even de kast in. En ik besef dat als je verandering teweeg wilt brengen, je zelf ook verandering moet zijn. Dat je moet kunnen meebewegen met de noden die op dit moment op je pad liggen, dat je jezelf niet moet vastklampen aan een onzekere toekomst. Wat ons nu overkomt ligt buiten onze macht, maar we kunnen wél kiezen hoe we hierop reageren. Hoe we ons hier menselijk rond organiseren. Wij maken niet enkel deel uit van deze huidige realiteit maar ook van onze toekomst, en het is aan ons om te beslissen aan welke kant van de geschiedenis we willen staan. Ook dat is overleven.

 

 

---------------

Heb je naar aanleiding van dit bericht nood een aan een gesprek? Contact opnemen met de Lumi kan via www.lumi.be of 0800 99 533. Je kan Lumi ook steunen.