Eerst wat duiding bij het nieuws: de Golden Globes worden uitgereikt door de Hollywood Foreign Press Association (HFPA), een groep van buitenlandse journalisten die vanuit Los Angeles verslag uitbrengen over wat er leeft in Hollywood. Vorig jaar telde de organisatie 87 leden.

De Golden Globes zijn de eerste belangrijkste filmprijzen in het begin van het jaar, zowel voor films als televisieseries. De uitreiking van de prijzen gaat traditioneel gepaard met een televisieshow die live wordt uitgezonden op televisie. Iedereen die iets betekent in Hollywood tekent doorgaans present. In tegenstelling tot de Oscars wordt er stevig alcohol geserveerd tijdens de show, wat zorgt voor een lossere sfeer. De presentatoren wagen zich doorgaans aan stevig aangebrande humor.

Het wordt door de Hollywood-sterren gesmaakt … tot nu. Begin 2021 raakte de HFPA in opspraak. De Amerikaanse krant Los Angeles Times publiceerde een artikel waaruit bleek dat de leden van de HFPA mogelijk corrupt zijn. Bovendien werd duidelijk dat bij de selecte club van 87 leden geen enkele persoon met een donkere huidskleur zat. De reden waarom er vaak weinig diversiteit bij de genomineerden zat, liet zich raden.

De show is over

Hollywood is liberaler dan doorsnee Mid America en sterren scharen zich in groten getale achter de Black Lives Matter-beweging. Op een reactie op het nieuws moest dus niet lang gewacht worden. Tom Cruise stuurde prompt zijn drie Golden Globes terug naar het hoofdkwartier van de HFPA.  Scarlett Johansson riep acteurs en filmmakers op om de Globes links te laten liggen. Zo geschiedde. Grote filmmaatschappijen en streamers als Warner, Netflix en Amazon Studios sloten zich aan bij de boycot. Tv-zender NBC besloot om de prijsuitreiking in 2022 niet rechtstreeks uit te zenden.

De HFPA erkende de problemen en kondigde hervormingen aan, maar het kalf was al verdronken. De Golden Globes werden dit jaar een fletse live-stream via YouTube. Sommigen journalisten spreken van onherroepelijke schade. Sommige mensen maken zich boos: waarom zijn minderheden nog altijd zo fanatiek bezig met representatie?

Al decennia lang een debat

Filmprijzen vormen een ideale aanleiding tot discussie over beeldvorming, vertegenwoordiging en gelijke kansen. Het debat over representatie in de filmwereld is allesbehalve nieuw. Ik geef een beknopte, onvolledige bloemlezing van eerdere momenten waarin etniciteit de gemoederen beroerde in Hollywood.

De onlangs overleden Sidney Poitier was in 1964 de eerste zwarte man die een Oscar voor Beste Acteur ontving voor ‘Lilies of the Field’, een komische film. Zijn dankwoord was nederig. Hij repte met geen woorden over huidskleur. Nadien werd Poitier wel een pleitbezorger voor meer diversiteit in Hollywood. 

In 1967 speelde hij een hoofdrol in ‘Guess who’s coming to dinner’, een film waarin hij een dokter speelde die zich verloofd met een blanke vrouw. Hoewel hij voldoet aan alle eigenschappen van de ideale schoonzoon, laten de ouders hun afkeer over de relatie van hun dochter met een zwarte man duidelijk blijken. De film vormt een striemende aanklacht tegen racisme.

In 1973 is er opnieuw ophef. Marlon Brando weigert zijn Oscar voor ‘The Godfather’ te ontvangen omwille van de manier waarop Native Americans door de filmindustrie worden behandeld. Hij liet die boodschap tijdens de show overbrengen door Littlefeather, de toenmalige voorzitster van de National Native American Affirmative Image Committee. Zij kwam in Apache-kleding het betoog doen. Uit het publiek weerklonk zowel gejouw als applaus.

In de jaren 80 bleef het lange tijd stil wat betreft Oscars voor mensen van kleur. In 1989 kreeg Denzel Washington een nominatie voor Beste Acteur in een Bijrol voor ‘Cry Freedom’, een film over discriminatie en politieke corruptie in Zuid-Afrika tijdens de Apartheid.

Het jaar daarop is het wel prijs met ‘Glory’, een film over de Amerikaanse Burgeroorlog waarin een groep Afro-Amerikanen vrijwillig strijdt bij de Unionisten die zich verzetten tegen de Confederatie die streed voor de instandhouding van de slavernij. Denzel Washington won in 1990 zowel een Oscar als een Golden Globe voor Beste Acteur in een Bijrol voor zijn acteerprestaties in de film. In zijn ontvangstspeech bij de Oscars bracht Washington hommage aan de zwarte strijders in de Burgeroorlog: “die hielpen om van de VS een vrij land te maken.”

Het bleef echter wachten tot 2001 toen hij slechts de tweede zwarte man in de geschiedenis van de prijzenshow was om de Oscar voor de Beste Hoofdrol te ontvangen. In datzelfde jaar was actrice Halle Berry de eerste zwarte vrouw om de Oscar voor de Beste Hoofdrol te ontvangen. Het leverde de opmerkelijkste Oscarspeech ooit op. Berry ging bij voorbaat uit van haar verlies en was in shock toen ze het beeldje mocht ontvangen. Ze barste eerst buiten adem in tranen uit. “Dit moment is zoveel grootser dan ik”, speechte ze. Vervolgens somde ze tal van actrices met donkere huidskleur op die in het verleden evengoed een Oscar hadden verdiend. “Deze Oscar is voor iedere naamloze vrouw van kleur die nu een kans heeft, want deze deur is vanavond geopend!”

Dit jaar blikte Halle Berry teleurgesteld terug, twintig jaar later. Ze was in 2001 ervan overtuigd dat er weldra andere zwarte actrices naast haar zouden staan als ontvanger van de Oscar voor de Beste Vrouwelijke Hoofdrol. Tot op heden blijft ze de uitzondering: “Tijdens het seizoen van de Oscars word ik reflectief. Ik denk: wel, misschien, misschien dit jaar.”

#OscarsSoWhite

In 2016 brak de echte crisis uit bij de Oscars. Er waren weinig vrouwen genomineerd voor de Oscars. De genomineerden voor de hoofdprijzen, de acteur- en regisseursprijzen waren op één persoon na allemaal blank. Rechtenactivist April Reign introduceerde de hashtag #OscarsSoWhite. Regisseur Spike Lee en Jada Smith, de vrouw van acteur Will Smith, riepen op tot een boycot. Rapper 50 Cent zette succesvol druk op Chris Rock om te verzaken aan zijn rol als presentator.

Zelfs Barack Obama kon niet om de controverse heen. “Ik denk dat wanneer iedereens verhaal verteld wordt, de kunst er beter op wordt. Het zorgt voor beter entertainment. Het zorgt ervoor dat iedereen zich deel voelt uitmaken van één Amerikaanse familie”, reageerde de toenmalige president.

De Oscars kondigde grondige hervormingen aan. Het aantal vrouwelijke leden en leden uit minderheden moest tegen 2020 verdubbelen. Het bestuur moest diverser worden met drie nieuwe zetels. Het leidde tot een evenwichtigere lijst van genomineerden en winnaars.

Spiegelbeeld

2017 werd een bizarre en uitzinnige editie van de Oscars. De musical ‘La La Land’ werd eerst uitgeroepen tot winnaar van de Oscar voor de Beste Film, maar dat bleek een vergissing. De hoofdprijs ging uiteindelijk naar ‘Moonlight’, een homodrama dat zich in Florida afspeelt met een nagenoeg volledig zwarte cast. De film won uiteindelijk drie Oscars: voor Beste Mannelijke Bijrol, Beste Scenario en Beste Film.

Regisseur Barry Jenkins verzekerde tijdens zijn ontvangstspeech: “Aan alle mensen die voelen dat er geen spiegel voor hen is waarin hun leven wordt weerspiegeld, je hebt de steun van de Academy!” Scenarioschrijver Tarell Alvin McCraney droeg zijn Oscar voor Beste Scenario op aan “alle bruine en zwarte jongens, meisjes en niet-genderconformerende mensen die zichzelf niet zien. We proberen jullie en ons te tonen.”

Ah, Hollywood als betoverde of vervloekte spiegel. Een spiegel raakt ons hard in ons zijn. Het spiegelbeeld doet pijn wanneer het ons toont zoals we onszelf niet zien of willen zien. Zoals in films met stereotypen. De zwarte dienstmeid of de flamboyante homo die voor comic relief moet zorgen. Rollen die mensen moet bestendigen in clichés of in hun inferieure maatschappelijke positie.

Helemaal een nachtmerrie wordt het wanneer de spiegel slechts een kader is waarin geen glas zit. Dat we onszelf willen zien, maar niet in beeld komen. Als die uitwissing op grote en kwaadwillige schaal gebeurt, kan je zelfs van filmische genocide van minderheden spreken.

Magie

Gelukkig kan de spiegel ook betoverd zijn. Dat zagen we op de foto van kleuter Antonio, een kleuter met een donkerbruine huidskleur en een afrokapsel, die trots poseerde voor een personage uit de Disney-tekenfilm ‘Encanto’. Antonio lijkt enorm op de tekenfiguur. ‘Encanto’ gaat over een Colombiaanse familie die in een betoverd huis woont. Er komen tekenfiguren met verschillende huidskleuren in voor.

Kad Brand, de moeder van kleuter Antonio, reageerde verheugd op de diversiteit in de tekenfilm. “Er schuilt kracht in representatie en magie in creativiteit. Deze generatie en toekomstige generaties zullen het gevoel hebben dat ze erbij horen, omdat de personages die Disney creëert opschuiven in een richting die de ware diversiteit van onze samenleving weergeeft.”

De vrouw ziet weinig diversiteit in de media. "Ik ben in de dertig. Toen ik opgroeide waren er veel prinsessen te zien in Disneyfilms, maar ik zag geen rolmodellen die op mij leken. De voorbije tien jaar zijn er enorme stappen gezet op dat gebied en dat kan ik alleen maar toejuichen."

Disney heeft lange tijd een conservatief imago gehad. Als er al andere culturen aan bod kwamen, waren ze vaak stereotiep weergegeven en werden stemmen van gekleurde personages vaak door witte acteurs ingesproken. Disney levert sinds de eeuwwisseling echter enorme inspanningen om daar verandering in te brengen, ook omdat het entertainmentbedrijf het commercieel voordeel van betere representatie inziet.

Gelijke strijd

De verhitte gemoederen rond Golden Globes en het bericht rond kleuter Antonio lokten heel wat scherpe reacties uit, ook bij conservatieve en nationalistisch gezinde homo’s. Is het dan nooit genoeg voor de woke-generatie? Zijn we niet voorbij het stadium dat we hier nog woorden vuil aan willen maken? Het liefst zouden ze de zwarte pleitbezorgers van betere representatie het zwijgen opleggen of belachelijk maken.

Ze vergeten echter dat de strijd voor een betere representatie van zwarte mensen en de strijd van de holebi- en transgenderbeweging paralellen vertonen. De filmprijzen in Hollywood hebben ook  de LGBTI+-gemeenschap beroert en talloze momenten van ophef opgeleverd.

Van 1934 tot 1968 legde Hollywood zichzelf censuur op via de Hays Code, een set van regels waaraan films moesten voldoen op het gebied van zedelijk gedrag. Zaken zoals rassenvermenging en homoseksualiteit mochten niet in beeld komen. De zelfcensuur werd ingevoerd om censuur vanuit overheidswege te vermijden. 

De Hays Code is de gemeenschappelijke stam waaruit het LGBTI+-activisme en het zwarte activisme ontspruiten. Voor LGBTI+-getinte films duurde het echter nog langer om in de prijzen te vallen. Een korte bloemlezing.

"Sunday Bloody Sunday"

In 1969 verschijnt de film ‘Midnight Cowboy’ waarin Jon Voight een Texaanse jongere zonder diploma’s speelt die naar New York City trekt om er zich te prostitueren aan vrouwen. Dat lukt echter niet waardoor hij ook noodgedwongen mannelijke klanten aanneemt. Hij raakt bevriend met Ratso, een oplichter, gespeeld door Dustin Hoffman. De film over mannelijke prostitutie won drie Oscars.

Het werd wachten tot 1971. Peter Finch ontving toen voor het eerst een Oscarnominatie voor de vertolking van een homoseksueel personage, meer specifiek Dr. Daniel Hirsh in ‘Sunday Bloody Sunday’. De film was van dezelfde regisseur als ‘Midnight Cowboy’ en liet zich opmerken door de positieve portrettering van homoseksualiteit. William Hurt werd in 1985 uiteindelijk de eerste acteur die voor zijn rol als homoseksueel persoon in ‘Kiss of the Spider Woman’ een Oscar voor Beste Hoofdrol won.

Privacy

In 1988 werd Jodie Foster de eerste lesbische vrouw die een Oscar voor Beste Hoofdrol ontving, nadat enkele homoseksuele acteurs in de kast haar voorgingen. Foster kreeg het beeldje voor ‘The Accused’, een film waarin ze een jonge serveuse speelt die door drie mannen wordt verkracht en nadien op zoek gaat naar gerechtigheid.

Iedereen weet dat Foster lesbisch is, maar ze blijft er discreet over. Wanneer ze in 2013 tijdens de Golden Globes wordt gelauwerd voor haar ‘lifetime of cinematic achievement’ levert ze als 50-jarige filmveteraan een opmerkelijke speech af. Ze bouwde spanning op met de aankondiging dat ze een persoonlijke mededeling had. Iedereen verwachtte een publieke coming-out. “I am single” was de onverwachte opbiechting.

“Verwacht geen coming-outspeech vandaag, want ik heb mijn coming-out al zo’n duizend jaar geleden gedaan. In het stenen tijdperk.” Ze vertelde dat ze zich openstelde voor vrienden en familie. Ze hekelde dat een coming-out nu kennelijk moest gebeuren met “een persconferentie, een parfum, een primetime televisieshow”. Vervolgens pleitte ze voor het recht op privacy.

Engelen

De grote doorbraak op vlak van zichtbaarheid van holebi’s in de film volgde in 1994 toen de film ‘Philadelphia’ met Oscars bekroond werd. ‘Philadelphia’ gaat over een beloftevolle advocaat die aids krijgt en ontslagen wordt met een smoes wanneer zijn collega’s door beginnen te krijgen dat hij aids heeft door de uiterlijke kenmerken van die ziekte.

Hierin schuilt ook een parallel met de zichtbaarheid van mensen van kleur. Niemand minder dan Antonio Banderas speelde de partner van het homoseksueel personage gespeeld door Tom Hanks. Denzel Washington, die zoals gezegd in 1990 net zijn eerste Oscar had gewonnen, maakte een gewaagde keuze door Joe Miller te vertolken, een homofobe, zwarte advocaat die toch besluit de hiv-positieve advocaat te verdedigen. Gaandeweg groeit het begrip tussen de personages die Hanks en Washington vertolken, tot het punt waarop Washingtons personage erop gebrand is gerechtigheid te doen geschieden voor de homoseksuele advocaat.

Toen Tom Hanks de Oscar voor Beste Hoofdrol won, zei hij in zijn ontvangstspeech dat hij het beeldje wilde delen met Washington “die zijn film-imago op het spel wilde zetten door zijn integriteit”. Vervolgens roemde hij twee homoseksuele leerkrachten die hem tot acteur hadden opgeleid. “Ik had het geluk om onder hun inspiratie te vallen op zo’n jonge leeftijd. Ik hoop dat mijn kinderen dat soort leerkrachten en vrienden mogen hebben.”

Vervolgens stelde hij het publiek voor zijn persoonlijk dilemma: “Ik zou hier vandaag niet staan als de straten niet te bevolkt zouden zijn met engelen.” Hij verwees naar alle slachtoffers van de aidsepidemie.

In een christelijke en vaderlandslievende speech verwees Tom Hanks naar de Constitutional Convention in de stad Philadelphia waar in 1787 de Amerikaanse Grondwet werd aangenomen. Een subtiele verwijzing naar de gedachte dat alle mensen in de ogen van God gelijkwaardig geschapen zijn: "We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the Pursuit of Happiness.”

Bovendien wees Hanks impliciet de gedachte af dat homoseksualiteit zondig is door te zeggen dat de aids-slachtoffers, onder wie veel homo’s, rusten in de handen van God.

Jongens huilen niet

De doorbraak voor de zichtbaarheid van transgenders volgt in 2000. In ‘Boys Don’t Cry’ speelt Hilary Swank een transjongen die op meisjes valt. Hij verzwijgt zijn geboortegeslacht omdat zijn transgenderisme hem in het verleden niets dan problemen opleverde. Hij raakt bevriend met een groep white trash jongeren en wordt verliefd op één van hen. Wanneer zijn geboortegeslacht ontmaskerd wordt, volgt een verkrachting, een aangifte bij de politie en een moord. Het verhaal is gebaseerd op het leven van Teena Renae Brandon, een Amerikaanse transman die in 1993 werd vermoord.

Bij ontvangst van de Oscar voor Beste Hoofdrol bedankte Swank inspiratiebron Teena Renae Brandon: “Zijn nalatenschap leeft door via onze film, door ons eraan te herinneren om steeds onszelf te zijn. Om ons hart te volgen en niet te conformeren. Ik bid voor de dag waarop we niet alleen onze verschillen aanvaarden, maar onze diversiteit vieren.”

Verliefde cowboys

In 2006 zat de hele holebi- en transgendergemeenschap op de punt van haar stoel. ‘Brokeback Mountain’ maakte als eerste onomwonden homofilm kans op de Oscar voor de Beste Film. Wederom met een etnisch-diverse component: het was Taiwanees regisseur Ang Lee die deze film regisseerde.

In de film volgen de toeschouwers twee verliefde cowboys van 1963 tot 1983. Personage Jack Twist, gespeeld door Jake Gyllenhaal, wil gevolg geven aan de homoseksuele romance door samen te gaan wonen in een ranch ondanks het feit dat beide mannen vastzitten in een heteroseksueel huwelijk en een homofoob tijdperk. Ennis Del Mar, gespeeld door Heath Ledger, ziet dat niet zitten en sluit zich af omdat hij als jonge kerel door zijn vader werd geconfronteerd met het beeld van een homoseksueel koppel dat gelyncht werd. ‘Brokeback Mountain’ was de doorbraak van het homothema in de mainstream film. Uiteindelijk ontving de film de Golden Globe voor Beste Film, maar greep hij naast de hoofdprijs op de Oscars.

Homofobe leuzen

Het homothema bleef de gemoederen beroeren. Toen in 2009 de Hollywood-sterren naar het Dolby Theatre bolden in limousines stonden manifestanten met homofobe leuzen langs de weg te manifesteren in Los Angeles. Een reactie op de nominaties voor ‘Milk’, de biografische film over Harvey Milk, een van de eerste openlijk homoseksuele politici die in de VS werd verkozen.

Sean Penn, die gestalte gaf aan Harvey Milk, mocht de Oscar voor Beste Hoofdrol in ontvangst nemen. Hij gaf de homofobe manifestanten in zijn ontvangstspeech een veeg uit de pan: “Ik denk dat het een goed moment is voor zij die gestemd hebben voor het verbod op het homohuwelijk om te gaan zitten en eens goed na te denken en hun grote schaamte te anticiperen en de schaamte in de ogen van hun kleinkinderen als ze die steun blijven verlenen. We moeten rechten voor iedereen hebben!”

‘Milk’ won twee Oscars maar greep opnieuw naast de hoofdprijs van Beste Film. Niettemin werd in 2015 door een uitspraak van het Amerikaans Hooggerechtshof het homohuwelijk in heel de VS opengesteld voor koppels van hetzelfde geslacht.
In 2017 bereikte het gemeenschappelijk streven van LGBTI+'ers en mensen van kleur een hoogtepunt in de Oscar voor Beste Film voor ‘Moonlight’, het homodrama met een alleen maar zwarte acteurs in de hoofdrollen.

Maatschappelijke waardering

Nou, waarom dan doordraven over zichtbaarheid? Waarom de Golden Globes afbranden? Filmprijzen zijn uiteraard niet alleen een culturele appreciatie van een film. Het is ook een maatschappelijke waardering voor de mensen die de films maken en de thema’s die erin aan bod komen. Daar wringt nog steeds het schoentje.

Ieder filmkenner weet dat je een film nooit los kunt zien van de tijd waarin de film werd gemaakt. Iedere film is een tijdsdocument. De maatschappelijke waardering die uitgaat van filmprijzen zegt iets over de stand van zaken in de samenleving. Het hele parcours van bekroningen van films die etnische, seksuele en genderdiversiteit in beeld brachten, zoals hierboven geschetst, illustreert dat.

Het ultieme plafond is de beslissingsmacht over wie in de samenleving bepaalt wie erkenning krijgt en wie niet. In dit geval de jury van filmprijzen. Daarover zijn de Golden Globes uitgegleden. Daarom heeft de HFPA zwaar gezichtsverlies geleden.

De mens is een sociaal wezen. We zijn zo geëvolueerd in onze samenleving dat we het merendeel van onze tijd kunnen bezig zijn – ook in ons hoofd - met sociale interactie. Wat denken anderen van ons? Zien anderen mij? Vinden mensen mij leuk? Zelfs de meest zelfverzekerde mensen zijn er vaak mee bezig, al zal niet iedereen dat toegeven. Erkenning, of het nu in de vorm van vriendschap, liefde of professionele erkenning is, is een grote drijfkracht van de mens. Een bron van geluk. In gemediatiseerde tijden zoeken we die (h)erkenning ook in films, de betoverende en vervloekte spiegel van Hollywood.

Diversiteit troef

Terug naar de Golden Globes. Sommigen beweren dat het over and out is voor deze filmprijzen. Er is echter iets bijzonders aan de gang. Het bijna uitsluitend blanke panel heeft dit jaar bijzonder veel diversiteit beloond. Netflix-film ‘The Power of the Dog’ viel in de prijzen. Daarin speelt Benedict Cumberbatch een stoere, homoseksuele rancher die zijn seksualiteit onderdrukt. Hij kanaliseert zijn geïnternaliseerde homohaat in frustraties tegenover de zoon van zijn kersverse schoonzus, een homoseksuele jongen met een fragiel voorkomen. ‘The Power of the Dog’ won de Golden Globe voor Beste Langspeelfilm/Drama, Beste Regisseur (Jane Campion) en Beste Bijrol (Kodi Smit-McPhee).

Winnaar van de Golden Globe voor Beste Acteur in een Musical/Komedie was dan weer Andrew Garfield in de Netflix-film ‘Tick, Tick… Boom!’. Die film is een adaptatie van de gelijknamige musical geschreven door Jonathan Larson. De thema’s multiculturalisme, verslaving en homofobie domineren het werk van Larson.

De Golden Globe voor Beste Geanimeerde Langspeelfilm ging naar ‘Encanto’, de Disney-film die geroemd wordt omwille van zijn etnische diversiteit. De migrantenmusical ‘West Side Story’ ging lopen met de Golden Globe voor Beste Musical/Komedie. Rachel Zegler, een actrice met een moeder van Colombiaanse afkomst en een vader van Poolse afkomst, won de Golden Globe voor Beste Actrice in een Musical/Komedie. Ariana DeBose, een Amerikaanse actrice met Afrikaanse-Puerto-Ricaanse roots, ontving de Golden Globe voor Beste Bijrol.

Voor nog meer etnische diversiteit zorgde de Golden Globe voor Beste Acteur in een Langspeelfilm/Drama. Die ging naar filmveteraan Will Smith die in ‘King Richard’ de vader van Serena en Venus Williams speelt.

Het etnische spectrum aan winnaars wordt vervolledigd met O Yeong-su, de Koreaanse acteur uit de Netflix-reeks ‘Squid Game’.
De Golden Globe voor Beste Televisieserie ging naar ‘The Underground Railroad’, een serie over een ondergronds netwerk van vluchtroutes en schuilplaatsen voor slaven. Het verhaal speelt zich af in een alternatieve negentiende eeuw. De regisseur is – oh ironie – Barry Jenkins, die eerder ‘Moonlight’ regisseerde.

Onder druk of vanzelf

De winnaars waren met andere woorden behoorlijk divers qua etniciteit. Het thema homoseksualiteit was ook sterk vertegenwoordigd. Een goed journalist stelt zich natuurlijk de kritische vraag: zijn de diverse winnaars er gekomen onder druk of zouden ze zelfs zonder polemiek de Golden Globes hebben ontvangen uit de handen van de overwegend blanke jury? Wellicht een mix van beide.

In een interview met wijlen VRT-filmjournalist Ward Verrijcken reflecteerde ik in 2017 voor ZIZO over de Oscar-winst van ‘Moonlight’. Daarover velde Verrijcken volgend vakkundig oordeel: “De Oscar voor Beste Film voor Moonlight was een primeur. Nooit eerder won een film met een expliciet homoverhaal die prijs. Die eer was bijna weggelegd voor Brokeback Mountain. Toen won echter Crash de hoofdprijs tijdens de Academy Awards.”

De filmjournalist dacht niet dat ‘Moonlight’ de Oscar kreeg als goedmaker voor de hetze van het jaar daarvoor over de ondervertegenwoordiging van mensen van kleur bij de Oscarnominaties. “Wat misschien wel speelde is dat iedereen het kotsbeu was dat La La Land de gedoodverfde winnaar was. De beste film, naar mijn mening, was Moonlight en heeft gewonnen. Bij de Oscars wint niet vaak de beste film de hoofdprijs.”

Moge de beste winnen

Om daar op door te gaan. Volgens mij heeft ‘The Power of the Dog’ terecht de hoofdprijs tijdens de Golden Globes gewonnen. Uiteindelijk is dat toch wat telt? Toch liepen de makers van films met een homothema en de acteurs van kleur niet te pronken met hun Golden Globe. Dat lag kennelijk te gevoelig.

Er is echter één uitzondering. Michaela Jaé Rodriguez won als eerste transvrouw een Golden Globe, voor Beste Televisieactrice in een Dramareeks. Ze kreeg de prijs voor haar vertolking van Blanca Rodriguez-Evangelista in de serie ‘Pose’.

‘Pose’ gaat over de ballroomcultuur in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse transgender personen en dragqueens namen het voortouw in de drag balls. Dat waren bijeenkomsten waarop geposeerd en gedanst werd. Er werden ook trofeeën uitgereikt door juryleden. De magische spiegel van erkenning is nooit ver weg. Vogue ontstond er als dansvorm.

‘Pose’ is het sociale verhaal achter de balls. Mothers leidden er houses. Die mothers waren vaak oudere transgender personen en dragqueens die jonge holebi’s en trans personen van de straat plukten en hen onderdak boden. Ze bereidden zich samen voor op balls. Waardigheid stond voorop in de balls met vaak vertoon van statussymbolen als dure kleding en uniformen uit beroepen waar de arme deelnemers van de balls alleen van konden dromen. Michaela Jaé Rodriguez speelt zo’n moeder in ‘Pose’. Ze is de spilfiguur van de televisiereeks die drie seizoenen telt.

Je kans grijpen

Waar anderen zwegen over hun Golden Globe, greep Michaela Jaé Rodriguez bij gebrek aan een prijzenshow met podium haar kans op het internet. Ze plaatste een foto met onderschrift: “Dit is de deur die opengaat voor de vele jonge, getalenteerde individuen. Zij zullen zien dat het meer dan mogelijk is. Zij zullen zien dat een jong, zwart-Latijns meisje uit Newark in New Jersey, die een droom koesterde om de gedachten van anderen te veranderen met liefde, wint. Liefde wint … Aan al mijn jonge LGBTQAI baby’s. We zijn hier! De deur is nu open. Grijp naar de sterren.”

Op Instagram Live gaf ze een overwinningsspeech waarin ze het belang van representatie nog maar eens benadrukte: “Dit is voor de LGBTQAI, zwarte, Latijnse, Aziatische gemeenschappen, de vele multi-prachtige kleuren van de regenboog.”

De Golden Globes waren dit jaar een doodse boel, maar Michaela Jaé Rodriguez’ overwinningsspeech was een hit.

Mensen doen schitteren

Hoezeer ik me soms erger aan de scherpe kanten van emancipatorische bewegingen, verheugt de activist in mij zich over voorvallen als deze. Ik ben ervan overtuigd dat de Golden Globes zullen terugkeren met de sterren, de show en een publiek. De prijzen gaan door het mea culpa-moment waar de Oscars eerder doorheen moesten. De HFPA wordt gedwongen tot introspectie en zal wellicht ingrijpende hervormingen doorvoeren met het oog op diverse filmprijzen.

Al die emotie toont maar één ding: het belang van erkenning. Mensen die laconiek reageren “waarover al die heisa?” zijn vaak mensen die zelf tot een geprivilegieerde groep horen die bewust en onderbewust worden voorgetrokken in deze samenleving. Daarom is confrontatie door activisten soms noodzakelijk. Iedereen heeft een spiegel nodig, ook de geprivilegieerden. 

Ik hou nogal van de polemieken omtrent filmprijzen. Het toont aan dat de democratie springlevend is. Individuen uit minderheidsgroepen leggen zich niet zomaar neer bij het verdraaide spiegelpaleis waarin we leven. Ik zie het debat over representatie van LGBTQIA’s en mensen van kleur dan ook niet los van elkaar. Ze vormen een grotere stroom van mensen die zich inzetten voor een beter welzijn van minderheidsgroepen. Een spiegel is niet gemaakt om mensen een complex aan te praten of om mensen te doen verdwijnen. Een spiegel is gemaakt om mensen te ontroeren en te doen schitteren. Zolang filmjury’s dat niet begrijpen, zal de dialoog over representatie voortduren!