Ja, het ging er hard aan toe in het debat tussen de conservatieve Poolse parlementsleden en de progressieve collega’s. Het debat lijkt er overigens steeds harder op te worden. We hadden nog maar net een debat en stemming over een resolutie achter de rug waar we de Poolse regering veroordeelden omdat ze seksuele opvoeding aan banden willen leggen. Opnieuw, omdat masturbatie en homoseksualiteit wel eens aan bod zouden kunnen komen. En kinderen geperverteerd zouden kunnen worden.

“Natuurlijke orde der dingen”

Deze strijd rond de rechten van de holebitrans-gemeenschap staat echter niet los van een breder ideologisch verhaal. Het conservatieve wereld- en mensbeeld is gebaseerd op de “natuurlijke orde der dingen”, zoals door een goddelijke macht vastgelegd. Dit is de basis van een traditioneel maatschappelijk model, dat aan mannen en vrouwen vaste plaatsen en rollen toebedeelt. Daar wordt niet aan getornd. Mannen zijn de kostwinner, vrouwen blijven thuis en zorgen voor de kinderen. Ze beslissen overigens ook niet zelf over hun voortplanting. Mannen zijn mannen en vrouwen zijn vrouwen, er mag geen rolvermenging optreden. Mannen huwen met vrouwen en omgekeerd en dit vormt de hoeksteen van het traditioneel gezin, waar kinderen worden groot gebracht. Genderidentiteit is een construct, gelijke rechten voor mannen en vrouwen een godslastering.

Het is duidelijk dat de feministische strijd en de holebitrans-strijd dezelfde is. Zelf belichaam ik beide, maar helaas zien onze beider gemeenschappen dit niet altijd zo. En dat is jammer, want onze rechten worden aangevallen door dezelfde groepen conservatievelingen.

Conservatieve agenda

Is Polen een alleenstaand geval? Natuurlijk niet. Binnen de EU zien we dezelfde tendenzen in Slovakije en in Hongarije. Daarbuiten wordt de anti-genderideologie en de conservatieve agenda verdedigd door sterke leiders als Trump, Putin en Erdogan. Niet toevallig autocraten die op die manier controle wensen te verwerven over hun bevolking. Ze recupereren hun conservatieve wereldbeeld politiek vanuit een nationalistische en antimigratie reflex.

In Slovakije was ik enkele weken geleden dagenlang voorpaginanieuws. Een extreemrechts Slovaaks Europarlementslid had me publiekelijk aangevallen en belachelijk gemaakt. Er ontsponnen zich heftige debatten tussen zijn aanhangers en mensen die het voor me opnamen. 

In Hongarije steekt ook Orban niet onder stoelen en banken wat hij van LGBT- en vrouwenrechten vindt. Een van zijn vertrouwelingen is nu Europees Commissaris en moet waken over het naleven van de rechtstaat en de mensenrechten in kandidaat-lidstaten, als Commissaris voor uitbreiding van de Unie. Wat een grap...

EU vecht terug

Wat kan de EU doen tegen deze toenemende intolerantie en discriminatie jegens de holebitrans-gemeenschap? Het is duidelijk dat de houding van populistische rechtse Europese leiders in strijd is met een aantal basisregels in onze verdragen. Ze treden met name vooral het handvest van grondrechten met de voeten, dat Europa zowat tien jaar geleden heeft aangenomen. Iedereen is vrij om de ideologie te belijden die hij of zij wil, er is vrijheid van religie en van meningsuiting in Europa. Aanzetten tot haat en discriminatie (onder andere op basis van seksuele geaardheid, helaas wordt genderidentiteit niet vermeld) is evenwel in strijd met de fundamentele rechten waarop de Europese verdragen en regulering zijn gebaseerd, en deze zijn bindend voor lidstaten. De Europese Unie heeft tegen Polen en Hongarije al een artikel 7 procedure ingespannen, wat betekent dat deze landen riskeren hun stemrecht in de Europese Raad te verliezen. Zover zijn we nog niet, de procedure is erg omslachtig en duurt lang, maar de recente gebeurtenissen in Polen zullen er allicht toe leiden dat de druk op dat land zal toenemen. Een andere mogelijkheid is een procedure voor het Europees Hof van Justitie in Luxemburg (niet te verwarren met het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, wat niets met de Europese Unie te maken heeft, maar wel met de Raad van Europa). 

Vanuit ons eigen land kunnen we proberen de druk hoog te houden en te reageren via al onze diplomatieke en politieke kanalen. Het is vooral belangrijk in te zien dat Polen geen geïsoleerd geval is, en ook dat het niet enkel de holebitrans-gemeenschap is die geviseerd wordt. Dit is een groter verhaal en alle progressieve krachten moeten gebundeld worden, om onze rechten en waarden te blijven verdedigen. We moeten waakzaam blijven. Want de strijd is niet gestreden.

Petra De Sutter
Europarlementslid voor Groen

---