Hannah Gadsby komt uit het kleine (en niet bepaald LGBT+ vriendelijke) Tasmanië, en ze is al meer dan een decennia een bekende comedian in Australië en daarbuiten. Sommigen zullen haar ook kennen uit haar gelijknamig karakter in Please Like Me. In elk geval, na tal van prijzen (ook voor Nanette!) blijft ze toch vaak vooral bekend als ‘die ene lesbische comedian’. 

Zelfspot betekent dat de meest kwetsende anekdotes, de meest intieme herinneringen, een grap worden

En wat betekent dat nu juist? Gadsby vraagt zich speels af of ze wel ‘genoeg lesbischt’ om die titel te verdienen. Maar ook: wat betekent het om enkel zelfspot te brengen, als ‘lesbische comedian’? Ze vertelt over hoe ze worstelt met haar zelfbeeld en over alle pijn die ze met zich meedraagt. Haar verhaal gaat over veel meer dan enkel haar seksualiteit: ze is een vrouw in een gegenderde, binaire wereld waar haar vrouwelijkheid - soms op een fysiek agressieve manier - in vraag wordt gesteld. Ze worstelt met het trauma dat seksueel misbruik achterlaat. Ze kampt al jaren met een depressie. Zelfspot betekent dat de meest kwetsende anekdotes, de meest intieme herinneringen, een grap worden. Grappen, vertelt ze, bestaan uit twee delen. Eerst voer je de spanning op, en op de climax laat je deze los. En dan lacht het publiek. 

De show begint vrolijk en met grappen die ze als draadjes hier en daar rond zichzelf spint. Het is echter meer naar het einde van de show toe dat ze deze bij elkaar brengt. Ze springt van onderwerp naar onderwerp, en snijdt een heel scala aan emoties aan. Soms voel je je gegeneerd als kijker, dan weer alsof ze je persoonlijk kent en je eigen ervaringen naar waarde schat. Terugkijkend op de eerdere moppen - zelfspot, zelfspot, zelfspot - toont ze hoe beperkt die zijn. Je wil als kijker beschaamd je eerdere lachen inslikken, maar Hannah heeft je ondertussen in het diepste van je wezen geraakt, en voor ik kon slikken was ik eigenlijk al aan het huilen.

Nanette is expliciet tijdsgebonden, en toch denk je als kijker: “Dit moet blijven, dit is tijdloos."

De onderwerpen bouwen langzaam op tot een panorama op onze tijd, gekenmerkt door #MeToo en de worstelingen van minderheden om zowel het geweld van het heden te voorkomen en tegelijk dat van het verleden te verwerken. Nanette is expliciet tijdsgebonden, en toch denk je als kijker: “Dit moet blijven, dit is tijdloos.” In die zin slaagt ze erin verder te gaan dan Picasso, de man die beweerde dat hij alle perspectieven vatten kon. Niet waar, stelt Gadsby. Die vrouw was nog steeds niet meer dan zijn mannelijke blik bepaalde. En daar staat Gadsby, ze neemt je mee in alternatieve perspectieven en met dringende woorden legt ze de beperkingen bloot die lichamen worden opgelegd. Het resultaat is eleganter dan dat, maar je zou het toch kunnen omschrijven als een dikke fuck you naar onderdrukking en iedereen die daaraan meedoet.

Nanette is een breuk met haar vorig werk. Gadsby benadrukte altijd al hoe vermoeid ze was, maar nu is ze echt doodvermoeid. Een van de posts van een vriendin luidde: “Als je een hetero-man bent moet je echt ‘Nanette’ kijken.” De groepschat van het Queer Collective was volgepost met selfies van huilende vriendinnen die schreven dat Nanette hen op een nieuwe manier naar hun verhalen deed kijken. De conclusie is dus dat iedereen eigenlijk zou moeten kijken. Als comedy spanning opbouwt en dan loslaat, dan komt Nanette aan als een mokerslag.