“Als je wil weten wat er in de wereld gaande is, zou je naar kunst moeten kijken”
Stef Van Looveren is een multidisciplinair kunstenaar uit Antwerpen en ook één van de deelnemende kunstenaars in de programmatie van het Antwerp Queer Arts Festival. ZIZO sprak met hen over hun werk, het belang van kunst en wat het betekent om queer te zijn.
Hoe zou jij jezelf omschrijven als kunstenaar?
"Ik zie mezelf als multidisciplinair. Het medium dat ik gebruik hangt af van de taal die ik wil spreken binnen de thematieken die ik onderzoek. Ik probeer altijd een fluïde benadering toe te passen en intersectioneel denken te hanteren. Die twee facetten gaan hand in hand en vullen elkaar aan. Ik voel mij op deze manier het meest vrij in mijn manier van communiceren."
Gender en seksualiteit zijn thema's die vaak in je werk terugkomen. Is dat een bewuste keuze?
"Jaren geleden begon ik mijn identiteit op het vlak van gender en mijn lichaam in vraag te stellen. In onze westerse samenleving worden die twee vaak met elkaar versmolten en enkel in de hokjes van man en vrouw geduwd. Voor mij voelde dat niet natuurlijk aan terwijl wij er in onze maatschappij wel op een hele genaturaliseerde manier over geïnformeerd worden. In hoeverre die informatie de waarheid is en wat de gevolgen van die westerse ideologie zijn, zijn vraagstukken die ik ook via mijn werk belicht. Ik wil die sociale normen via mijn kunst deconstrueren."
Bewustwording
Dat komt ook naar voor in de DPA bags die te zien zijn op het Antwerp Queer Arts Festival. Waarom koos je ervoor om geslachtsdelen in handtassen te verwerken?
"Ik heb het lichaam in vraag gesteld en de vormen waar onze maatschappij een betekenis aan heeft gegeven. Door een spectrum aan sekse te tonen, beseffen we al dat mensen biologisch gezien niet uit twee hokjes bestaan. Zo deconstrueer je het binair systeem, wat ook op het vlak van gender wordt gehanteerd. Uiteindelijk wil ik aantonen dat zowel sekse als gender een spectrum is en dat het geen synoniemen zijn."
Via de collectie wil ik mensen zich laten afvragen waarom wij zoveel waarde hechten aan seksekenmerken
Waarom heb je ervoor gekozen om dit via handtassen te doen?
"Die handtassen zijn iets dat ook buiten de kunstwereld kan beginnen functioneren. Door ze deels draagbaar te maken, kan die dialoog van een meer private ruimte naar een meer publieke ruimte vertaald worden, waar er vaak nog een taboesfeer heerst. Via de collectie wil ik mensen zich laten afvragen waarom wij zoveel waarde hechten aan seksekenmerken en hoe we kunnen ontleren hoe we die zaken implementeren in onze sociale omgang.
Voor het Antwerp Queer Arts Festival heb ik de handtassen in transparant materiaal vervaardigd om nadruk te leggen op hoe iedereen op het gender- en seksespectrum gelijkwaardig benaderd en behandeld moet worden. De tassen worden ook verkocht. Een deel van de opbrengsten gaat onder andere naar Intersekse Vlaanderen. In België wordt het bestaansrecht van intersekse personen nog vaak ontnomen door bij baby's operaties uit te voeren die niet noodzakelijk zijn. Er wordt nog steeds gecommuniceerd dat er biologisch iets mis zou zijn, wat totaal niet het geval is. Intersekse personen moeten het recht hebben om vrij te bestaan en hun eigen keuzes te maken.”
Kunst haalt het menselijke terug naar boven in de vraagstukken die momenteel onbeantwoord zijn
Dus kunst speelt een essentiële rol in politieke of sociale verandering?
"Kunst heeft de kracht om zaken te spiegelen waar activisten, zoals bij Intersekse Vlaanderen, mee aan de slag gaan en politieke stappen in gang te kunnen zetten. Kunst is essentieel op veel vlakken. Het kan vormgeven aan zaken die moeilijk te uiten zijn. Het haalt het menselijke terug naar boven in de vraagstukken die momenteel onbeantwoord zijn.
Kunst kan mensen tot inzicht brengen. Ofwel herken je een deel van jezelf erin ofwel word je geconfronteerd met iets waar je nog niet bekend mee was. Zo krijgen we een breder beeld van hoe deze wereld in elkaar zit. In dat opzicht kan je kunst zien als een krant. Als je wil weten wat er in de wereld gaande is, zou je naar kunst moeten kijken. In kunst verwerkt iedereen een eigen perspectief, zonder een specifiek antwoord te geven, waardoor je op een eerlijkere manier in contact komt met wat er rondom ons speelt.”
Menselijkheid
De Queer Arts City Walk van het Antwerp Queer Arts Festival helpt ons dan ook om een eerlijker beeld te vormen van de realiteit?
“Ja, er worden zaken getoond waarvan sommige mensen zouden denken dat die volledig los staan van zichzelf. Door daar in een publieke ruimte mee geconfronteerd te worden, kan er een verbinding ontstaan of een menselijkheid in ons naar boven komen. In dat opzicht denk ik ook dat goede kunst heel empathisch is.
Verder biedt het festival een ruimte waarin queer perspectieven verder kunnen gaan dan enkel de oppervlakte. We zijn regelmatig omringd door queerness maar het is verdeeld. Binnenin dat label zijn er zoveel verschillende perspectieven en levenservaringen. AQAF zorgt ervoor dat die verschillende stemmen in dialoog kunnen gaan met elkaar. Het festival is in staat om de betekenis van ‘queer’ open te breken.”
De tijd van neutraal zijn is voorbij
Wat betekent ‘queer’ voor jou in 2020?
“Ik aanschouw dat heel vrij. Ik kan er geen definitie op plakken als een soort van realiteit want voor mij is dat meer een leefwereld. Voor mij hoeft queer niet te stoppen bij LGBTQIA+. Voor mij is queer iedereen die een diepmenselijke connectie voelt met wat het betekent om anders te zijn dan de idealen van een westerse maatschappij. Ongeacht van hoe ver je van elkaar woont, je zal elkaar tot op een bepaald niveau begrijpen. Dat komt niet door onszelf maar wel door de maatschappij die ons op een bepaalde manier heeft behandeld.
Het is een heel interessante tijd om nu te leven. Het gordijn dat die behandeling verdoezelde, wordt steeds meer opengetrokken. In 2020 kan je jezelf niet meer verstoppen in de neutraliteit. Er worden al honderden jaren protesten gevoerd maar het lijkt nu nog grootser te worden. Als kunstenaar neem ik hier ook een duidelijk positie in. De tijd van neutraal zijn is voorbij.”
Je kan de Queer Arts City Walk in Antwerpen nog het hele weekend bezoeken. Klik hier voor meer info.
Eigen verslaggeving