Zelfzorg, wat is dat nu precies? Hoe ga je daar zelf mee aan de slag en hoe kunnen we er als LGBT+ gemeenschap baat van hebben? ZiZo vroeg het aan Marjan Braspenning, voormalig coördinatrice van RainbowHouse Brussels en Merhaba. Eind 2016 richtte ze L Coaching op, een coachingspraktijk die zich richt tot vrouwen die (ook) van vrouwen houden. Op de recentste L-week gaf ze de workshop ‘Selfcare is sexy’. 

 

“Zelfzorg is in de eerste plaats jezelf een prioriteit vinden. Kom aan je eigen noden en behoeften tegemoet en zorg voor jezelf op een manier die voor jou het meest ondersteunend is”, zegt Braspenning. Na het gesprek met coach Marjan ging ZiZo met een rugzak zelfzorginfo naar huis. 

 

Zelfzorg is voor iedereen verschillend. Elke persoon is uniek en heeft z’n eigen noden waar hij zelf een invulling aan kan geven. Zogenaamde standaardlijstjes kunnen als inspiratiebron dienen maar laat je er zeker niet door limiteren. Zelfzorg is het krachtigst als je de antwoorden bij jezelf zoekt. Er is dus niet één juiste manier om als LGBT+ gemeenschap gezamenlijk aan zelfzorg te doen. De invulling van zelfzorg is immers bij iedereen anders. Wat we als gemeenschap wel samen kunnen doen, is afleren om een ander met de vinger te wijzen, omdat hun ‘oplossing’ niet de onze is.

 

Van nature uit weten we eigenlijk heel goed wat we nodig hebben, maar door het drukke leven dat we leiden (of is het lijden?) geraakt dat vaak ondergesneeuwd. Af en toe eens met jezelf aftoetsen wat je nodig hebt, is zeker aangeraden. Dat kan tot nieuwe inzichten leiden. In principe hoeft dat niet meer dan een paar minuten te duren; het antwoord kan heel spontaan komen. Na een drukke werkdag even de smartphone opzij leggen, een wandeling in de natuur maken, een cursus volgen… Het is zelfs mogelijk dat je plots beseft dat je al aan zelfzorg doet, maar er nog niet bij stilstond.

 

We leven in een maatschappij waar direct over alles een oordeel wordt geveld, ook over zelfzorg. Bij zelfzorg bestaat er geen goed en slecht. Waar voel jij je beter door? Of dat nu joggen is, even in de zetel hangen of jezelf creatief uiten; wat vooral telt, is dat jij je nadien meer opgeladen voelt. Dus hou niet te veel rekening met het oordeel van anderen. Durf ‘nee’ te zeggen tegen een avond stappen als je er geen zin in hebt. Sla een uitnodiging voor een restaurantbezoek af als je dat budget liever voor een massage of een therapiesessie zou gebruiken. Wat voor jou goed voelt, is vaak wat jij op dat moment nodig hebt. 

 

Als zelfzorg nog nieuw voor je is, is het goed om te oefenen. Het is een leerproces. We zitten het liefst in onze comfortzone. Breng verandering aan bij jezelf op een manier die werkbaar blijft. Zo evolueer je op je eigen tempo van de comfortzone naar de groeizone. Als je té snel wilt gaan, bestaat het risico dat je in de paniekzone belandt en het leerproces abrupt stopt. Dus leg in het begin de lat niet te hoog. Zeg niet: “Ik moet elke avond om half elf naar bed.” Zeg liever: “Ik kijk ernaar uit elke dag voor middernacht in bed te liggen.” Sta ook eens stil bij de voordelen die de verandering met zich meebrengt. Zo zorgt meer slaap voor een fitter gevoel, minder ochtendhumeur en meer energie.

 

Onze grootouders hadden geen smartphone met een niet-aflatende stroom aan meldingen en informatie. Hun populariteit hing niet af van likes. De omgeving is enorm veranderd; laten we moeten onze houding ook aanpassen om met al die prikkels om te gaan. Hoe je daar het best mee omgaat, is opnieuw afhankelijk van hoe je in elkaar zit en hoe je optimaal functioneert. Wat zeker kan helpen, is nagaan welke waarden je belangrijk vindt in je leven. Als minder bezig zijn met sociale media daar een uiting van is, is het zeker de moeite om daarmee aan de slag te gaan. Minstens even belangrijk zijn de achterliggende motieven waarom je voor iets kiest. Zo is het eten van een ijsje omdat je er simpelweg zin in hebt, een vorm van zelfzorg. Als je dat ijsje eet omdat je je slecht voelt, dan neem je je toevlucht tot comfort food en verdoof je jezelf op dat moment. Zo’n vluchtgedrag is helemaal geen zelfzorg.

 

Je mag jezelf een prioriteit vinden. Heel wat holebi’s en transgenders worstelen daar nog mee; ze accepteren nog niet volledig wie ze zijn. Daardoor is er ook veel discriminatie binnen de LGBT-gemeenschap. Als iemand aan shaming doet, neem dan aan dat dit komt doordat die persoon nog niet optimaal voor zichzelf zorgt. Er bestaat nog steeds veel pijn en verdriet binnen de beweging. Het is een kwestie van onszelf en de anderen te trainen dat het oké is om soms eens een slechte dag hebben. Erken dat die persoon het moeilijk heeft in plaats van een oordeel te vellen. Probeer eens een keer onbevooroordeeld te luisteren, zonder meteen jouw advies te geven, want vaak wil die persoon gewoon gehoord worden. Geef die persoon het gevoel dat je er voor hem bent. Die open houding geeft het signaal dat het oké is om een mindere dag te hebben. Ook dat is zelfacceptatie.

 

Deze factor is zeker van belang in de LGBT+ gemeenschap, die vaak in contact komt met discriminatie, holebifobie en transfobie. Hoe zorg je dat je niet ten onder gaat aan negatieve berichten? Door letterlijk en figuurlijk je blik te verruimen. Focus niet op de negatieve dingen maar heb ook oog voor de positieve. Neem eens een moment om stil te staan bij de dingen die wel al goed zijn. Dezelfde tactiek kun je toepassen als je met een persoon praat die een zwaar verhaal vertelt. Focus je blik niet enkel op die persoon, maar breid je blik uit naar wat zich nog in je gezichtsveld bevindt, naast, boven, onder... die persoon. Hierdoor geef je een signaal aan je onderbewuste: er zijn nog andere dingen. Deze techniek wordt ook vaak door hulpverleners gebruikt om hun eigen grenzen te bewaken. 

 

Een hapklare handleiding om met zelfzorg te beginnen bestaat niet, een concreet stappenplan evenmin. Toch helpt dit artikel je al goed op weg. Ga je mee de uitdaging aan om beter naar jezelf te luisteren en jezelf beter te leren kennen?

 

Dit artikel verscheen eerder in ZiZo 141. Je kan een gratis exemplaar van ZiZo meenemen in onze afhaalpunten. Of neem een abonnement, dan krijg je het nummer toegestuurd.