‘Swimming in the dark’ leest op een vlotte manier, dankzij de gretige beeldspraak en de (soms wat clichématige) metaforen. Het is méér dan een coming-of-age verhaal. Ludwik’s zoektocht naar een eigen identiteit, waarin zijn seksualiteit een plaats krijgt, loopt samen met het verval van een onhoudbaar corrupt systeem. Jedrowski weet een verhaal te vertellen en personages neer te zetten die nog lang zullen bijblijven.

Jonge twintigers die een eerste liefde beleven: de aantrekkingskracht tussen beide jongens en het intense avontuur dat ze samen beleven maken je goed warm. Je beleeft het by proxy en ligt naast (of tussen?) hen aan de rand van de rivier. Toch voel je de spanning in je onderbuik; dit is te mooi om waar te zijn.

Vrijheid of conformisme

Crisis overheerst Polen en de verdere relatie tussen de jongens. Terwijl één de ambitie heeft om het te maken in de administratie van de repressieve regering wil de ander zich verdiepen in de verhalen en personages van Baldwin (Wie Baldwin kent weet dat hij zelden een mooi ‘vrij’ beeld geeft van de vrije wereld. In zijn werk klaagt hij de klassenmaatschappij aan), en hun emoties die hij zo herkent. Hij wil zichzelf bevrijden, van zijn eigen onzekerheden en van de externe onderdrukking. Ondertussen openbaart zich het corrupte klassensysteem onder het communisme en groeit het onrechtvaardigheidsgevoel bij Ludwik. Als lezer voel je de intensiteit van zijn kwaadheid en angst, de keuze tussen vrijheid of conformisme, tussen onderdrukken en beleven, Janusz of Amerika. Het stapelt op tot het onhoudbaar wordt.

Naast een blik op de laatste jaren onder het communistische regime geeft het verhaal een sterke inkijk in de gevoels- en gedachtenwereld van Ludwik en het aanvaardingsproces van zijn seksualiteit. De herkenbaarheid van zijn ervaringen en gevoelens, van schuld en schaamte, maakt van Ludwik een alter-ego voor de lezer. De geïnternaliseerde homofobie, hoe hij op school zoveel moeite doet om ‘normaal’ te zijn en zijn blik angstig afwend bij te lang oogcontact met andere mannen, hoe zijn blik en wereld openen bij het lezen van een boek met homoseksuele hoofdpersonages (hier het in communistisch Polen verboden boek ‘Giovanni’s Room’ van James Baldwin), je voelt het allemaal mee. De manier waarop hij mensen vermijdt tot wie hij zich aangetrokken voelt, om op die manier zelf niet vermeden te moeten worden. Het voelt pijnlijk herkenbaar en daar zit heel wat schoonheid in. Ludwik voert de strijd aanvankelijk intern, tot die onhoudbaar wordt en hij die ook expliciet voert.

Intense emoties

De kloof tussen het kapitalistische westen en het communistische blok, dat op barsten staat, toont op een symbolische en pijnlijke manier hoe de jongens tegenover elkaar komen te staan. Het zou een verhaal over conformisme en eigenbelang kunnen zijn, maar Jedrowski weet met Ludwik een overtuigend getormenteerd en kritisch hoofdpersonage neer te zetten die zich niet laat schikken. Desondanks weet de auteur licht te brengen: de liefde tussen de jongens gaat diep en dat resulteert in mooie momenten en zorgt voor een zachtere laag, zeker in contrast met de donkere sfeer die in Warschau heerst.

Een vergelijking met ‘Call me by your Name’ is niet uit te sluiten: de hedendaagse romantiek en intense emoties die sterk bestaan in de context van de omgeving. Het contrast tussen een luie Zuid-Italiaanse zomer en een kil prerevolutionair Warschau kan worden doorgetrokken naar de verschillen tussen de relaties van Elio en Ludwik. Elio beleeft alles intens en gepassioneerd, de roze wolk is voelbaar. Ludwik’s verhaal is rauwer. In ‘Call me by your Name’ was Oliver voor mij het aantrekkelijke personage, terwijl ik me hier door Ludwik laat verleiden.

Broos studeerde af als master in de politieke wetenschappen en werkt momenteel in een medialab in Kortrijk. Op vrije momenten leest hij het liefst een boek of plant hij een bioscoopbezoek. Hij heeft een voorliefde voor LGBT+thema’s en laat zich daarbij sterk leiden door affiches en kaften.