Op uitnodiging van de Vrije Universiteit Brussel kwam Kasha Nabagesera tijdens de Pride week langs in Brussel. Nabagesera is de enige LGBT+ activist uit de jaren 90 die nog in leven is. Ze belandde de voorbije jaren al meerdere malen achter de tralies en overleefde verschillende aanslagen op haar persoon. In 2011 ontving ze de prestigieuze Martin Ennals Award for Human Rights

In 2010 publiceerde de belangrijkste Oegandese krant Rolling Stone een ware ‘kill list’ van holebi’s. Sindsdien leeft de LGBT+ gemeenschap in angst. Wie niet vlucht, leeft ondergedoken. Zelfs Kasha Nabagesera woont op een geheime locatie. Haar queer pub werd namelijk in het verleden al platgebrand en haar beste vriend werd vermoord nadat hij geput werd in een Oegandese krant.

Dit deel focust specifiek op het LGBT+ activisme in Oeganda. Kasha ligt daar aan de basis van. Op dit moment is ze zelfs hoofdredacteur van een succesvol mediabedrijf dat niet alleen  een LGBT+ magazine uitgeeft, maar ook radio- en televisieopnames maakt.

Je stond op de kill list van Roling Stone, de populairste krant in Oeganda. Hoe ben je omgegaan met die heksenjacht door de media, wetende dat sindsdien zelfs de gewone man op de straat je wil vermoorden?

"Voor ons was het op zich niks nieuws om in de media te komen. De grootste schok voor mij was dat de krant echt een oproep deed om ons te vermoorden en daar ook onze adressen bij publiceerde. We werden echt dagenlang in de vuurlinie gezet. Ook choqueerde het me dat zoveel mannen en vrouwen die nog in de kast zaten, werden verklikt als LGBT+. Daarop besloot ik om de krant te dagvaarden." 

"En het bleef trouwens niet bij de kill list. De kranten beschuldigden ons er ook van dat we homoseksualiteit zouden promoten. Zo beweerden ze bijvoorbeeld dat we kinderen zouden werven."

Welke gevolgen had dat voor jou?

"Dat was het moment dat ik besefte dat we ons beter moesten organiseren. Op dat moment startte ik ook met mijn magazine. Aangezien de media weigerde de heksenjacht tegen homoseksuelen te stoppen, werd het tijd om het heft in eigen handen te nemen. We moesten de bevolking echt met de neus op de feiten drukken en de leugens van de mainstream media ontkrachten."

"De kill list heeft heel wat mensen erg geraakt. Enkelen zijn het zelfs nooit meer te boven gekomen. Ze verlieten Oeganda. Velen verblijven nu nog steeds in vluchtelingenkampen in Nairobi."

Je vriend, David Katto, werd vermoord. Dat kwam door de kill list?

"De meesten van ons zijn al gearresteerd geweest in ons leven. Maar het klimaat veranderde volledig toen kranten opriepen om ons op te hangen. Dat was de grootste impact van de kill list. Davids foto stond op de voorpagina van Rolling Stone."

"Bij de publicatie van de kill list was de overheid een van de eerste om - zonder enig onderzoek - te stellen dat de publicatie geen haatmisdrijf was. We zien zoveel high-profile mensen vermoord worden. Zelfs mensen die voor de overheid werkten. Jaren later weet nog steeds niemand wat er met hen gebeurd is. Er blijven dus zoveel vragen over..."

Vanwaar komt al de holebifobie in Oeganda?

"Je kan moeilijk één schuldige aanwijzen. Het is een heel spectrum van zaken die leiden tot de haatvolle positie ten opzichte van LGBT+ bij de meeste Oegandezen. Als je met mensen op de straat praat over homoseksualiteit, zullen ze zeggen dat ze geen problemen hebben met homoseksuelen totdat ze beginnen te denken dat holebi’s hiv verspreiden. Dat komt door de propaganda van de anti-gay kerk."

"Dan hebben we andere mensen die zeggen dat ze er geen problemen mee hebben zolang het in de privésfeer gebeurt. Maar leerkrachten zeggen dat ouders voor holebi’s moeten opletten omdat ze kinderen rekruteren."

"Het is dus een heel spectrum van zaken dat leidt tot al de holebifobie in Oeganda. Maar het komt voornamelijk doordat conservatieve politici gigantisch veel bereik krijgen. Ze kunnen bij wijze van spreken een hele dag hun haatvolle boodschap de wereld insturen. Die politici worden ook financieel gesteund door zeer rijke organisaties vanuit het Westen. Heel wat politici hebben nochtans in het Westen gestudeerd en hebben leren omgaan met seksualiteit. Maar hun mening is zo haatdragend omdat er een verborgen agenda achter zit. Een agenda waar veel geld van conservatieve rijke Westerse organisaties mee gemoeid is."

Enkele jaren geleden richtte je het LGBT+ mediabedrijf Kuchu Times op in Oeganda. Waarom?

"Na de goedkeuring van de anti-homowet werd ik erg boos op de mainstream media die dagelijks homo’s aan de schandpaal nagelden. Omdat het illegaal zou zijn om pro-LGBT+ publicaties te doen in Oeganda wilden we een eenmalige editie maken. Het was dus eerder een statement. Maar onze gemeenschap voelde zich zodanig geraakt door de wetswijziging dat ze zich beter wou gaan organiseren. We ontvingen op korte tijd zeshonderd voorstellen tot artikels. Daarop besloot ik om verder te gaan met het medium dat ik gecreëerd had. Heel wat leden van onze gemeenschap waren oprecht boos over de anti-homowet, dus veel van de artikelen die ik toegestuurd kreeg, gingen over bekende figuren en hoge ambtenaren die vermeend homoseksueel waren. Toch wou ik niet dat mijn magazine hetzelfde deed als bijvoorbeeld Rolling Stone. Ik wou juist een echt informatief medium opstarten."

"In het begin was het gewoon een krant die we af en toe publiceerden, maar we wilden niet dat mensen hem na één dag wegsmeten. Daarom maakten we er een echte glossy van. Daarbovenop moest het magazine gratis zijn, want niemand zou het aandurven om een dergelijk magazine aan te kopen in Oeganda. Daarom zochten we financiële steun. Voor het magazine kregen we dat voornamelijk van All Out."

"Na een tijdje beseften we dat de meeste van onze lezers het liefst niet geconfronteerd werden met een fysiek nummer van het magazine, daarom startten we een radio- en televisiestation. Het project werd dus al snel groter dan mijzelf en de mensen met wie ik het medium was begonnen."

Hoe reageerde de Oegandese bevolking op het magazine?

"De eerste keer dat het magazine werd gepubliceerd, was het hele land in shock. We gaven het magazine echt overal weg. Van kerken tot het parlement. De dag daarna stonden onze telefoonlijnen allemaal roodgloeiend. We kregen dagenlang bedreigingen; die kwamen van religieuze leiders tot ministers. Collega’s van me werden zelfs gearresteerd."

"Maar het belangrijkste dat ik hiermee verwezenlijkt heb, is dat we mensen een medium gaven om hun boosheid te ventileren naar de buitenwereld toe. Heel wat vrijwilligers waren echt klaar om oog in oog te gaan staan met onze holebifobe samenleving. Vanaf nu publiceren we het magazine jaarlijks. Dit jaar zullen we de vierde editie uitbrengen."

Welke impact heeft het magazine gehad?

"We zien er echt de resultaten van. We krijgen vragen van ouders die nu pas ontdekken dat hun zoon of dochter transgender is. Ze vragen ons hoe ze daar het best mee kunnen omgaan. Voordien gingen ze naar de kerk."

"De kranten die vroeger holebifobie voedden in Oeganda, publiceren nu ook de artikels die wij hun doorsturen. Bepaalde politiekantoren vragen ons zelfs expliciet voor kopieën van het nummer, omdat ze willen leren omgaan met de LGBT+ gemeenschap. Het magazine verandert dus wel iets in de geest van mensen."

"Het TV-kanaal gebruiken we als een archief om te berichten over onze activiteiten. Onze camera’s volgen soms gewoon een lid van de LGBT+ gemeenschap in hun dagelijkse bezigheden. Het is onze bedoeling om een menselijk gezicht aan de LGBT+ gemeenschap te geven."

Hoe zou je je dagelijkse activiteiten als een activist in Oeganda omschrijven?

"Ik heb niet echt een vaste agenda. Soms moet ik een workshop geven. De dag erna moet ik een van onze activisten uit de gevangenis kopen. Vaak ga ik ook interviews afnemen voor ons mediakanaal. Sommige dagen is het heel rustig omdat niemand de LGBT+ community op politiek niveau aanvalt, maar andere dagen moeten we heel wat leugens counteren die politici over ons de wereld insturen."

Hebben jullie iets georganiseerd op 17 mei naar aanleiding van IDAHOT?

"We vieren op die dag altijd onze kameraden die omwille van onze strijd werden vermoord in Oeganda en de rest van de wereld. De dag is ook een reminder dat er nog heel wat werk voor ons op de plank ligt. Het ene jaar doen we een optocht, het andere jaar doen we een picknick. Het hangt af van de sfeer waarin de LGBT+ gemeenschap zich op dat moment bevindt. Dit jaar organiseerden we samen met wat partners een vertoning van een film die we zelf gemaakt hebben over het reilen en zeilen in onze beweging. Nog voor het evenement kon beginnen, heeft de overheid er een stokje voor gestoken."

Wat zou je willen bereiken in vijf jaar?

"Het zal nog een lange strijd worden, maar op dit moment hebben we voornamelijk bescherming tegen geweld nodig. We moeten ook inzetten op een betere mentale ondersteuning van de LGBT+ gemeenschap. Als we zelf mentaal niet gezond zijn, kunnen we moeilijk professioneel actie voeren voor meer gelijkheid en rechten."

"We proberen voortdurend de politie te trainen om niet constant holebi's kenbaar te maken in de media, maar dat lukt heel moeilijk."

"De basis waar we nu om vragen: bescherming tegen geweld en om ons ook toegang te geven tot gezondheidszorg."

Hoe Kasha zelf omgaat met geweld en hoe ze haar eigen seksualiteit beleeft, ontdek je in deel drie van deze reeks.