Andrzej Duda won nipt van de liberale burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowski, die uiteindelijk 48,8 procent van de stemmen behaalde. Dat maakte het een van de kraptse verkiezingsoverwining in de geschiedenis van Polen. 

“De hele Poolse LGBTI+-gemeenschap hoopte dat Trzaskowski het zou halen”, vertelt Irena Rekhlo, een lokale LGBTI+-activiste, aan ZIZO. “We wilden wakker worden in een land met nieuwe waardes op het vlak van mensenrechten, maar helaas. Sommigen van ons denken eraan om het land te verlaten, anderen zijn dan weer klaar voor de strijd. Maar een ding staat vast: LGBTI+-personen worden niet beschermd tegen discriminatie in dit land.”

'LGBT-ideologie'

Tijdens zijn verkiezingscampagne maakte Duda een familiecharter bekend waarin hij opriep om de ‘LGBT-ideologie’ een halt toe te roepen. Hij vermeldde hierbij duidelijk dat hij tegen het holebihuwelijk is en niet wil dat homokoppels kunnen adopteren. Verder verkondigde hij tijdens zijn campagne ook dat de ‘LGBT-ideologie’ gevaarlijker is dan het communisme. “Zijn standpunten verrasten niet”, vertelt Rémy Bonny, politicoloog en LGBTI+-activist, aan ZIZO. “Het waren vooral de verwoordingen die hij gebruikte die nieuw waren. ‘LGBT-ideologie’ werd nog nooit eerder door een president in Polen gebruikt. De manier waarop hij dit woord hanteerde, maakte duidelijk dat het om de ontmenselijking van de LGBTI+-gemeenschap ging.”

Europa moet nu stappen ondernemen - Rémy Bonny

De retoriek die door Duda werd gebruikt, doet denken aan Vladimir Poetin tijdens de verkiezingen van 2011 in Rusland. “We gaan ervan uit dat Polen, op het vlak van LGBTI+-rechten, nu dezelfde richting inslaat als Rusland tien jaar geleden”, zegt Bonny. “Ik ben ervan overtuigd dat Duda op zijn minst zal proberen om een anti-propaganda wet in te voeren, die ook al in Rusland wordt gehanteerd.”

Een dag na de presidentsverkiezingen werd er in Polen ook een LGBTI+-activiste door middel van buitensporig politiegeweld opgepakt. In het verleden had zij onder andere al geprotesteerd tegen een bus die door Polen rijdt die aangeeft dat LGBT gelijk staat aan pedofilie. “Het zijn beelden die je ook ziet bij de arrestaties van LGBTI+ personen in Rusland”, besluit Bonny. “Europa moet nu stappen ondernemen.”

Druk zetten

Voor de vraag over welke stappen de beste resultaten zouden opleveren, is er nog geen eenduidig antwoord. “Een van de pistes die wordt behandeld is om de steunmaatregelen die nu op poten worden gezet om de impact van de coronacrisis op te vangen, niet toegankelijk te maken voor Polen”, legt Fourat Ben Chikha, senator bij Groen en algemeen rapporteur LGBTI in de Raad van Europa, uit in een gesprek met ZIZO. “Maar dan moet je jezelf afvragen wie je daar eigenlijk mee raakt. Heel vaak zijn dat uiteindelijk de meest kwetsbaren, en in het bijzonder de LGBTI+-gemeenschap.”

Er zijn wel meerdere opties om druk uit te oefenen of steun te bieden volgens Ben Chikha. “Je kan jouw Europese parlementsleden aanschrijven om druk uit te oefenen. Het maakt niet uit van welke partij ze zijn. Dit gaat over fundamentele mensenrechten, niet over partijpolitiek.” 

De jacht in Polen, om het op de meest cynische manier uit te drukken, is geopend. Dat is heel verontrustend - Fourat Ben Chikha

Verder wijst Ben Chicka erop dat iedereen die de mogelijkheid heeft, de lokale LGBTI+-organisaties financieel moet steunen. “De kraan wordt vanuit de overheid naar die organisaties dichtgedraaid. Met extra financiële steun kunnen zij bijvoorbeeld een procedure opstarten bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, wat hoge kosten met zich kan meebrengen.”

Tenslotte pleit Ben Chikha voor een duurzame strijd. “Er is zowel nationaal als internationaal heel veel korte verontwaardiging”, stelt Ben Chikha vast. “Kijk maar naar de Tsjetsjeense LGBTI+-gemeenschap. Er is ongelooflijk veel verontwaardiging rond geweest in het verleden en dat is helemaal gaan liggen ondanks dat de zaken die toen voor veel verontwaardiging hebben gezorgd nog altijd gaande zijn. De jacht in Polen, om het op de meest cynische manier uit te drukken, is geopend. Dat is heel verontrustend. Het is dus belangrijk om die aandacht een duurzaam karakter te geven en om die internationale druk ook op lange termijn te blijven uitvoeren. Dat is wat echt het verschil zal maken. Zijn we bereid om vanuit onze privileges voorbij die morele verontwaardiging te gaan en daadwerkelijk te blijven vechten?”

Wil je de Poolse LGBTI+-organisaties steunen? Op deze pagina van ILGA Europe, de Europese koepel van LGBTI+-organisaties vind je de lijst van de Poolse lidorganisaties. 

Heb je naar aanleiding van dit bericht nood een aan een gesprek? Contact opnemen met de Lumi kan via www.lumi.be of 0800 99 533.