COVID-19 en de maatregelen die de overheid neemt om de pandemie in te dijken, hebben een grote invloed op het dagelijkse leven van alle mensen en op hun grondrechten. In een nieuw rapport schetst çavaria, de Vlaamse belangenverdediger van LGBTI+-mensen en koepel van LGBTI+-organisaties, de impact van de crisis op de levens van LGBTI+-personen.

“Deze crisis maakt duidelijk dat beleidsmakers van het welzijn van LGBTI-personen een prioriteit moeten maken”, vertelt Stijn Depoorter, woordvoerder van çavaria. “Nu, meer dan ooit, moet de overheid nauw samenwerken met organisaties die een zicht hebben op de impact van de maatregelen op het welzijn van die doelgroep”

Meer nood aan steun

De impact van de crisis is groot, dit blijkt uit de cijfers van Lumi, de opvang- en infolijn van çavaria voor vragen rond gender en seksuele voorkeur. In de periode van midden maart tot midden mei waren er dit jaar 65 procent meer gesprekken dan in dezelfde periode vorig jaar. De gesprekken worden ook inhoudelijk zwaarder.  Dubbel zoveel van de oproepen in diezelfde periode gaan nadrukkelijk over welzijnsaspecten zoals angst, eenzaamheid en depressie. Het aandeel gesprekken over zelfdoding verdrievoudigde bovendien ruimschoots.

“We hebben tijdens de coronacrisis onze chatpermanentie uitgebreid en chat leent zich, meer dan de andere media, tot het aansnijden van gevoelige onderwerpen, vertelt Jan De Leeuw, coördinator van Lumi. “Er is een lager welbevinden dat je ziet in de hoge suïcidecijfers en lagere levenstevredenheid. De crisis zet dit mentaal welzijn extra onder druk, ze versterkt bekommernissen die er al waren. Mensen kunnen ze niet langer wegduwen in de drukte van een normaal leven”, vervolgt Depoorter.

Sociale omgeving valt weg

Steun van sociale netwerken zorgt bij LGBTI’s voor een beter welzijn maar door de coronamaatregelen vallen ze weg. Mensen kunnen niet naar het werk of school en ontmoetingsmomenten met andere LGBTI’s verdwijnen. Online-initiatieven bieden, door een digitale drempel of een gebrek aan privacy thuis, niet aan iedereen een alternatief.   

“De sociale situatie van veel LGBTI+-personen is veranderd door de coronamaatregelen. Veel jongeren hebben een ‘gekozen familie’ van vrienden die ze nu moeten opgeven voor hun biologische familie. Een coming-out is daardoor bijvoorbeeld een veel riskantere beslissing, want er is geen vlucht of ademruimte mogelijk. Zo is er door het beperkt netwerk ook meer eenzaamheid in de hele LGBTI+-gemeenschap”, verduidelijkt De Leeuw.

Eenzaamheid, isolatie of een moeilijke situatie in je ‘eigen kot’ zorgt voor meer gepieker en getwijfel. Zeker als je al in de knoop zit met bepaalde zaken zoals seksuele oriëntatie, genderidentiteit, coming-out… - Stijn Depoorter

Sommigen leven ook in een onveilige of moeilijke thuisomgeving en kunnen niet weg, de LGBTI-gemeenschap is erg kwetsbaar voor intrafamiliaal geweld. “Eenzaamheid, isolatie of een moeilijke situatie in je ‘eigen kot’ zorgt voor meer gepieker en getwijfel. Zeker als je al in de knoop zit met bepaalde zaken zoals seksuele oriëntatie, genderidentiteit, coming-out…”, vervolgt Depoorter. 

“Trans personen die bijvoorbeeld in het proces van een fysieke transitie zitten, hebben nu meer het gevoel dat ze er alleen voor staan”, legt Pieter Heye, psycholoog die zich toelegt op de LGBTI+-gemeenschap, uit. “Zo lijkt het voor sommigen onder hen dat hun transitieproces door anderen niet wordt opgemerkt en men er niet meer naar vraagt. Mogelijks komt dit omdat ook andere mensen zich moeten focussen op de veranderingen die de lockdown voor hen meebrengt, waardoor ze als het ware minder mentale ruimte hebben voor het transitieproces van iemand uit hun omgeving.”

Ondanks het wegvallen van sociale steun en de verschuivingen die dit meebracht in het hulpverleningslandschap, ervaren sommigen ook tijdelijke voordelen aan de lockdown. “De micro-agressies op straat naar LGBTI+-personen toe verdwenen toen we met zijn allen verplicht moesten binnenblijven”, vertelt De Leeuw. “Maar met de versoepeling van de lockdown begint dit allemaal opnieuw en, als je door de stresserende omstandigheden minder weerstand hebt, dan kan dat des te harder binnenkomen.”

Laagdrempelige hulpverlening

Door de crisis bestaat het risico dat de bestaande wachtlijsten voor psychologische en medische hulp nog langer worden. Veel geplande hulp werd/wordt uitgesteld, zoals niet-dringende operaties bij trans personen. Een andere verschuiving in het hulpverleningslandschap is dat meer sessies online doorgaan. Een aantal lopende trajecten vinden nu online plaats maar andere therapiesessies worden onderbroken zonder digitaal alternatief. 

Ik ben blij dat Lumi met de uitbreiding van de chatpermanentie toch een klankbord kan zijn, ook al was dat niet evident - Jan De Leeuw

“Het online gegeven maakt mijn sessies voor sommige personen die verder weg wonen of minder mobiel zijn toegankelijker, al moeten zij natuurlijk over de nodige ruimte en communicatiemiddelen beschikken om een consultatie mogelijk te maken”, vertelt Heye. “We kunnen dus niet veralgemenen. Er zijn veel kruispunten binnen de LGBTI+-gemeenschap. Je moet verder kijken dan de seksuele geaardheid of genderidentiteit van een persoon en bijvoorbeeld ook naar de sociaaleconomische klasse of andere potentiële ongelijkheidsassen.

Uit recente cijfers van Lumi is het duidelijk dat een online toevluchtsoord belangrijk is voor de LGBTI+-gemeenschap. “Ik ben blij dat Lumi met de uitbreiding van de chatpermanentie toch een klankbord kan zijn, ook al was dat niet evident, zeker niet voor de Lumi-vrijwilligers die zelf ook in een veranderende situatie zitten”, bevestigt De Leeuw. 

“Die laagdrempelige hulpverlening is enorm belangrijk”, verduidelijkt Heye. “Op deze manier vinden veel meer mensen hun weg naar de hulp die ze nodig hebben. Hopelijk kunnen platformen als Lumi in de toekomst uitgebreid en structureel verankerd worden.”

Kansen grijpen 

In het beleidsplan van çavaria, dat in 2021 van start gaat, is een van de grootste uitdagingen het welzijn van LGBTI+-personen verbeteren. Daarom formuleerde çavaria in het rapport een resem aanbevelingen voor de beleidsmakers.
 
“Als de overheid eindelijk prioriteit geeft aan het welzijn van LGBTI’s, kan dat een kans zijn om de wachtlijsten weg te werken. Ze kunnen ook werk maken van een sterk beleid voor onder andere suïcidepreventie van LGBTI’s. Nu, meer dan ooit, moet de overheid nauw samenwerken met organisaties die een zicht hebben op de impact van de maatregelen op het welzijn van LGBT’s”, besluit Depoorter.  

----------------------------

Heb je naar aanleiding van dit bericht nood een aan een gesprek? Contact opnemen met de Lumi kan via www.lumi.be of 0800 99 533. Je vindt er ook heel wat coronatips. De Zelfmoordlijn 1813 is bereikbaar via het telefoonnummer 1813 en de website. Ook çavaria biedt ondersteuning in tijden van corona.