Op 26 februari hebben Hind, Zahra en ik afgesproken in de bibliotheek Permeke om het fraaie debuut van hun boek op te disselen. Zahra was, net zoals ik, een kwartiertje te vroeg. Toen we begonnen over het boek, merkte ik meteen de grote bescheidenheid van Zahra op. Ze omschrijft zichzelf als "de grote trotse zus van ons Hind." Hind was er exact om 15 uur zoals afgesproken, nadat ze al een hele voormiddag op boekentour was geweest in Sint-Niklaas. De hechte en unieke band van de zussen was meteen zichtbaar toen ze elkaar in de armen vlogen bij het weerzien. 

Hind kennen we als woordkunstenaar van prijswinnende slam poetry. Ze houdt zich in het dagelijkse leven vooral bezig met diverse performances over maatschappelijke en broodnodige thema's. Zahra is naast illustratrice, kunstschilder en Stop Motion-animator ook sociaal-cultureel werker bij VOEM (de Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims, redactie). Zij gaf de woorden van Hind weer in beelden. "Mijn zus en ik vullen elkaar heel goed aan." 

ZIZO: Kruimeldief is een aangrijpend boek. Vanwaar de keuze voor die titel? 

Hind: "Het is een driedelige metafoor. Ten eerste is het gelinkt aan herinneringen; herinneringen zijn flarden dus eigenlijk allemaal kruimeltjes. Ten tweede is het gelinkt aan de ziekte van ons mama en ten derde omdat wij opgroeiden in een achterstandswijk waar veel armoede aanwezig was."

Zahra: "Ik ben heel blij met de titel, want dat was niet de eerste titel die we voor ogen hadden. Nooit meer een morgen als gisteren was eigenlijk de initiële titel." 

Hind: "Ja, maar dat was zo'n hele zin." 

Zahra: "We zijn uiteindelijk veranderd van titel en van tekenstijl." 

ZIZO: Was het een plotse ingeving dan? 

Hind: "Ja, dat kwam gewoon in mijn hoofd binnen. Nooit meer een morgen als gisteren vond ik wel een mooie titel, maar langdradig en dat voelde nooit echt honderd procent juist aan. Op een gegeven moment kregen we deze ingeving en dat voelde meteen goed aan." 

Emotioneel eerbetoon 

ZIZO: Op het einde van het boek eindigen jullie met een emotioneel eerbetoon aan jullie mama van zo'n viertal pagina's, dragen jullie het boek op aan jullie mama? 

Zahra: "Het boek staat eigenlijk symbool voor enerzijds het eerbetoon, de dankbaarheid en daarnaast ook de verwerking van het hele verhaal." 

Hind: "Het is vooral een eerlijk eerbetoon aan ons mama. 'Er zijn geen heiligen in dit boek, omdat wij te veel van vlees en bloed zijn' (quote van Marnix Verplancke redactie). Dus het is wel een hommage aan haar, maar wel een eerlijke en open versie ervan." 

"Elke vorm van expressie is ook een vorm van therapie, verwerken, een vorm om dichterbij jezelf te komen" - Hind

ZIZO: En was de reden voor het boek te schrijven ergens om het verleden te laten rusten?

Hind: "Ja, ik had sowieso een heel grote nood om te beginnen schrijven na het overlijden van ons mama. Ik ben dan eigenlijk gewoon begonnen aan een eerste tekst, want het was zeker niet de bedoeling om er eerst een boek van te maken. Dat was niet mijn idee, maar ik begon gewoon te schrijven. Wit schuim was het eerste hoofdstuk in het boek dat ik had geschreven en dan heb ik dat doorgestuurd naar mijn zus. Ik vroeg haar of ze hierbij iets kon tekenen en zo is de bal aan het rollen gegaan. Het is zeker niet op de klassieke manier gegaan. Daarna begon ik dan gewoon meer en meer te verzamelen, en dan hadden wij er eens over gesproken om het eventueel uit te brengen. Waarom kan dat geen verhaal zijn om andere mensen te inspireren en ook andere mensen te helpen, dachten we. Dit was gekoppeld aan het verwerkingsproces dat wij ook heel hard nodig hadden. Dat is kunst, dat is schrijven, elke vorm van expressie is ook een vorm van therapie, verwerken, een vorm om dichterbij jezelf te komen." 

Teruggaan naar de kindertijd 

ZIZO: In het boek worden jullie moeilijke jeugdjaren en het verlies van jullie mama mooi en teder neergeschreven, maar hadden jullie in die tijd ook bezigheden die jullie af en toe hielpen om even te ontvluchten van de harde realiteit? 

Zahra: "Ik denk dat de eerste toevlucht die we zochten en uiteindelijk ook vonden bij elkaar was en ook in hetgeen dat wij konden doen om ons te uiten. We konden onze gevoelens kwijt in kunst en creativiteit. Dus enerzijds de toevlucht naar elkaar, maar anderzijds ook de toevlucht naar mama toe, omdat je streeft naar bepaalde erkenning en voldoening waarbij je er zelf beter uitkomt. Dat laatste was natuurlijk niet altijd evident gezien de situatie."

Hind: "Ja, dus bij mijn zus was dat meer creatief bezig zijn met tekenen en illustreren, iets wat zij van hele jonge leeftijd al deed en goed deed. Bij mij was het lezen, schrijven, zingen, theater spelen en alles wat op het podium te doen was. Dat was mijn ontsnappingsroute zal ik maar zeggen, en daaruit zijn natuurlijk andere dingen gegroeid. Mijn zus en ik waren wel al van heel jonge leeftijd bezig met onze kunstvormen die wij nu professioneel uitoefenen. Lezen was voor mij verdwijnen in werelden. Alles waar ik met mijn handen aankon, las ik."

Hind: "Ik kon ook volledig ontsnappen in de boeken van Marc De Bel. Onlangs heb ik hem voor het eerst ontmoet tijdens de Nacht van de Bib. Ik moest daar optreden en Marc De Bel kwam daar ook een lezing geven. Tijdens de korte tijd dat ik niet moest optreden, ben ik snel naar boven gegaan. Daar was ik omringd door allemaal kinderen en was ik mee enthousiast aan het wezen. Dat was een heel fijne ervaring." 

"Mama was een heel creatieve vrouw, maar het probleem was dat zij constant in overlevingsmodus zat waardoor ze dat nooit kon ontplooien" - Hind

ZIZO: Was er toch ergens ruimte om jullie als kind te ontplooien binnen de privésfeer?

Hind: "Mama heeft ons altijd gestimuleerd om als kind creatief bezig te zijn. Zij heeft mij de liefde voor taal en het woord meegegeven, soms met harde hand (lacht). Zeker als het ging over de taal zelf. Het waren haar boeken waartoe ik mij verdiepte, net zoals bij Zahra." 

Zahra: "Ja, het was eigenlijk zo dat mijn mama toch wel een beetje het voorbeeld was voor mij qua illustratiegegeven, omdat zij zelf ook tekende. Dus naast taal, tekende ook zij heel erg graag. Het was een heel creatief persoon." 

Hind: "Mama was een heel creatieve vrouw, maar het probleem was dat zij constant in overlevingsmodus zat waardoor ze dat nooit kon ontplooien. Zij heeft zo'n moeilijk traject bewandeld, nog veel moeilijker dan dat van ons, waardoor zij nooit de kans heeft gekregen dat te laten ontplooien. Zij is altijd zeer beperkt geweest, maar het is wel door haar liefde voor creativiteit en kunst dat wij dat wel hebben kunnen ontplooien." 

ZIZO: Jullie beschouwen jullie mama als een heel inspirerend persoon omwille van haar ruimdenkendheid en alles wat ze in haar persoonlijk leven heeft meegemaakt. Jullie hebben zelf ook kinderen, is dat ook iets dat jullie willen projecteren naar de kinderen toe? 

Zahra: "Ja, er zijn dingen die ik ongetwijfeld wil meegeven, maar er zijn ook dingen die ik zeker niet wil meegeven." 

Hind: "Ondanks de negatieve kanten van het geheel die er zeker zijn, heb ik wel een heel groot begrip voor mama. Ze heeft gigantisch veel geleden onder alles, maar desondanks is ze wel haar best blijven doen. Ze stond er nog wel, het zou even gemakkelijk geweest zijn voor haar om ons op te geven door te zeggen dat ze het niet meer aankon. Je gaat van een moeilijke jeugd naar een verschrikkelijk huwelijk, naar een alleenstaande mama terwijl je een levensbedreigende ziekte hebt waardoor je constant in pijn leeft."

Hind: "Pijn maakt mensen bitter. Denk maar als je hoofdpijn hebt, dan moet iedereen je met rust laten. Dus je moet je voorstellen wat een gigantische pijn zij dag in dag uit met haar meedroeg. Ongetwijfeld dat je gaat verbitteren, en natuurlijk werk je dat uit op de mensen die het dichtst bij je staan. Niet dat ik het goedkeur wat er allemaal is gebeurd, verre van, maar ik kan er wel begrip voor opbrengen."

Hind: "Naar mijn kinderen toe heb ik heel veel dingen die ik niet wil meegeven. Ik heb een heel goed voorbeeld meegekregen van wat ik niet wil, maar dat is niet altijd simpel. Je neemt sowieso dingen mee. Ik zou bijvoorbeeld veel geduldiger willen zijn. Dat is een van dingen waar ik elke dag aan moet werken en natuurlijk niet alleen naar de kinderen toe, maar ook in het algemeen. Maar je hebt gewoon een goed voorbeeld gekregen van hoe het niet moet, hoe het beter niet is. Ik heb het gevoeld, ik heb het niet alleen gezien, Zahra en ik hebben het ook meegemaakt."

"Als je als kind in armoede leeft en je vergelijkt jezelf met de andere kindjes op school die wel genoeg hebben, dan creëer je een minderwaardigheidsgevoel die je meeneemt naar je volwassen leven. Dat is iets waar wij als samenleving enorm aan moeten werken" - Hind

Hind: "Je hebt ook mensen die helemaal niet rechtkomen uit zo'n situatie, die juist in die vicieuze cirkels blijven hangen. Dus dat heeft natuurlijk wel innerlijke kracht nodig om jezelf daaruit te trekken en het beter te willen doen voor jezelf. Dit gaat ook niet alleen over ons, maar ook voor de samenleving in het algemeen. Mensen die in zulke situaties leven hebben een minderwaardigheidscomplex, omdat zij zich niet genoeg voelen. Mensen die in armoede leven hebben vaak het gevoel dat ze niets waard zijn, dus dan is het heel moeilijk om te werken aan jezelf, omdat je overal scheef bekeken en anders behandeld wordt. Als je afhankelijk bent van het OCMW kijken mensen neer op jou, dus als je dat elke dag meekrijgt in je leven dan creëer je gewoon een minderwaardigheidscomplex. Als je als kind in armoede leeft en je vergelijkt jezelf met de andere kindjes op school die wel genoeg hebben, dan creëer je een minderwaardigheidsgevoel die je meeneemt naar je volwassen leven. Dat is iets waar wij als samenleving enorm aan moeten werken."

Hind: "Wij hebben het geluk gehad dat mijn zus en ik zich aan elkaar konden optrekken, maar ook aan het netwerk dat we rondom ons hebben sinds dat wij volwassen zijn. We hebben die vicieuze cirkel van armoede en al die zaken wel kunnen doorbreken. Ons mama had dat niet, die leefde helemaal geïsoleerd, die leefde alleen dus zij had niemand om haar aan op te trekken. Bovendien nam ze al een heleboel bagage mee, dan wordt het heel moeilijk. Dan denk ik dat zij een heel sterke vrouw is geweest en nog zo lang heeft volgehouden." 

Zahra: "Dat is wel een van de dingen dat ik zeker wil meegeven aan de kinderen; het doorzettingsvermogen en de moed en de kracht dat ons mama toch heeft kunnen opbrengen, ondanks dat zij inderdaad constant in overlevingsmodus zat. Ook de steun die zij heeft geboden op haar manier en in haar eigen kunnen op dat moment, en dat zij dat heeft kunnen doorgeven in mijn kunnen op mijn moment nu. Mijn dochtertje bijvoorbeeld tekent graag. Hierdoor wil ik haar zoveel mogelijk meenemen tijdens mijn werk, omdat ze nu al op driejarige leeftijd bezig is met schilderen en tekenen. Je mag mijn kasten en muren komen bekijken, ze staan allemaal vol (lacht). De vloer wordt niet bespaard. Als ze aan het plafond kon, was ze daar ook al bezig. Mijn zoontje wil ik op een andere manier steunen, omdat hij het creatieve wat ontwijkt. Het creatieve zit meer bij Farah." 

Hind: "Ja, gewoon zeggen dat ze geliefd zijn. Dat ze mooi zijn, dat ze genoeg zijn, dat ze uniek zijn." 

ZIZO: Werd dat te weinig tegen jullie gezegd in jullie kinderjaren? 

Zahra: "Ja, toch wel. Het was vooral een zoektocht naar die moederliefde, naar alles wat wij eigenlijk nodig hadden, wat je als vanzelfsprekend zou moeten krijgen." 

"Armoede is voer genoeg voor kinderen om te pesten" - Zahra 

ZIZO: Kregen jullie die bevestiging dan op school? 

Hind: "Nee, op school was dat veelal negatief. Mijn leerkrachten zagen wel dat ik creatief bezig was. Op creatief vlak ben ik wel gesteund geweest door leerkrachten, omdat ze vroeg zagen dat ik daarin uitblonk. Ik heb daar wel een minimum aan ondersteuning in gehad, maar school was ook geen makkelijk traject hé. Wij woonden op Den Dam, op dat moment was dat een achterstandswijk in Antwerpen-Noord, en wij gingen naar school over de brug in Merksem, wat toen nog grotendeels een blanke middenklassewijk was."

Hind: "Het was een school met overwegend witte kinderen en wij waren daar met enkele Marokkaanse kinderen, de Marokkaanse kinderen. Bovendien leef je in armoede en dus word je heel raar bekeken op school. Toen er iets gestolen was in de klas waren wij ook altijd de dader. Ik spreek nu wel van twintig jaar geleden, dat is een geheel andere tijd hé. Als je nu naar Merksem gaat dan ga je dat niet meer tegenkomen op die manier, maar in onze tijd was dat wel nog zo. Je komt uit een moeilijke thuissituatie en je neemt dat sowieso mee naar school, je kan dat ook niet zomaar thuis achterlaten. Hoe vaak zijn wij ook van school weggehaald geweest omdat mama in het ziekenhuis lag. Dus je zit wel altijd met een angst, met een tekort waardoor school niet altijd even gemakkelijk is geweest voor ons."

Zahra: "En dat terzijde, je haalt dat zo aan die armoede etc., maar dat was voer genoeg voor kinderen om te pesten. Niet enkel die armoede, wij waren mollig, we waren Marokkaans... Je bent gewoon anders dan de rest." 

ZIZO: Werden jullie zwaar gepest op school? 

Zahra: "Ja, niet alleen door de leerlingen maar ook door de leerkrachten. Ik herinner mij drie leerkrachten die tegen mij zeiden dat ik een leugenaar was. Wat me het meeste bij is gebleven, is dat er een juffrouw in het tweede leerjaar tegen me zei dat ze mij beu was en dat ik niets waard was. Het waren geen gemakkelijke trajecten die je dan aflegde als kind." 

Hind: "Maar nogmaals, dat is twintig jaar geleden. Onze samenleving is gigantisch gegroeid op twintig jaar tijd, van geen internet en mobiele toestellen tot een gigantische technologische samenleving waarin we nu leven. Je moet natuurlijk rekening houden met de tijd waarin we leefden. Maar als leerkracht denk ik dat je een soort van eed aan jezelf aflegt dat je het beste voorhebt met je leerlingen, en dat is natuurlijk wel gefaald op bepaalde vlakken twintig jaar terug." 

Zahra: "Ik vind dat wel belangrijk. Telkens als ik workshops geef, zie ik dat jongeren en studenten zelf verbaasd zijn van hun eigen kunnen. En dat vind ik prachtig dat je dat naar boven kunt brengen bij de persoon in kwestie, want die voelt er zich zoveel beter door."

Hind: "Ik heb gisteren nog een berichtje gekregen van een meisje die een workshop had gekregen van mij en ze zei  dat ze nog altijd aan het schrijven was en dat ze nog steeds bezig is met poëzie. Zoiets geeft mij zoveel voldoening en maakt mij oprecht gelukkig." 

ZIZO: Praten jullie veel over jullie mama tegen jullie kinderen, en met name over het boek? 

Hind: "Ze zijn nog wat te jong. Mijn oudste kindje is negen. Billy, de jongste, heeft mijn mama gezien als baby, maar een maand later is zij overleden. Billy herinnert zijn oma niet. Mijn twee andere kindjes wel. Jasmina kan bijvoorbeeld heel emotioneel worden en kan hard haar oma missen. Dus erover praten doe ik zeker, maar ik heb hen het boek niet voorgelezen. Sommige stukjes wel, maar ik ga het boek zeker nog niet helemaal voorlezen. Zahra en ik praten vooral veel tegen elkaar over ons mama. We zitten vaak samen om over mama te spreken. Als ik haar mis dan bel ik mijn zus en dan huilen en lachen wij samen."

Zahra: "We halen vooral herinneringen op en praten over wat ze zou zeggen en denken over ons boek, ze zou keitrots zijn."

Zahra: "Ik toon mijn kinderen vaak het fotoalbum van toen wij kinderen waren. Dan maak ik de vergelijking met toen ik in het tweede leerjaar zat. Ik probeer hen ook duidelijk te maken dat ze het geluk hebben om een mama te hebben." 

Hind: "Ja, we waren relatief jong om ons mama te verliezen. Ik denk dat het pijnlijkste is dat wij nooit genoeg mama hebben gehad doorheen onze kinderjaren. En dan moet je je mama afgeven terwijl je nog niet genoeg gehad hebt van haar, terwijl ze nooit echt genoeg mama is geweest voor u. Ik denk dat dit het pijnlijkste is van het geheel." 

Zahra: "Ik ben wel heel blij dat ze oma is kunnen worden en dat ze dat heeft meegemaakt." 

Rol van de maatschappij 

“Je wordt klaargestoomd tot een voor de maatschappij perfecte burger waarbij je niet te veel tegenspreekt en zonder al te veel nadenken een richting wordt ingeduwd” - Zahra 

ZIZO: Vind je dat de maatschappij hier dan te weinig op inspeelt? 

Zahra: "Ja, dat komt omdat er een norm is en alles wat er buiten valt, wordt precies niet geaccepteerd. Je wordt klaargestoomd tot een voor de maatschappij perfecte burger waarbij je niet te veel tegenspreekt en zonder al te veel nadenken een richting wordt ingeduwd. Tijdens deze periode zie je hoe belangrijk het is om creativiteit goed te ondersteunen. Dat merk je aan de aandacht voor creativiteit en cultuur, maar vooral ook aan de nood aan het creatieve."

Hind: "Sowieso stimuleren we onze jeugd niet genoeg in creativiteit en in kunst. Natuurlijk wordt niet iedereen een professionele kunstenaar, maar ik denk dat creatief bezig zijn voor elke jongere of voor elke volwassene nodig is om bepaalde dingen te zeggen of om nieuwe dingen te ontdekken. Als we kijken naar het huidige klimaat en wat ze aan het beslissen zijn voor onderwijs dan zijn we serieus fout bezig hé. Er komt een basispakket voor iedereen, en dan vraag ik me af met wat we bezig zijn? We moeten jongeren stimuleren en kansen geven om te ontdekken wie dat ze willen zijn later. Daar moet de focus op gelegd worden." 

Emotioneel traject

ZIZO: Hoe verliep het schrijven van het boek? 

Hind: "Het schrijven van het boek is een emotioneel traject geweest met veel emotionele pauzes. Ik heb soms echt pauzes moeten nemen van twee à drie maand, omdat het echt gewoon te veel werd. Je herschrijft onafgebroken, waardoor je ook elke scène opnieuw herbeleeft. Niettemin geloof ik echt dat elke traan die je lost verdriet is dat je loslaat, wat weer verwerking is en dat je hierdoor een stapje dichterbij de verwerking komt." 

Zahra: "Ook de tekenstijl was niet de eerste tekenstijl die wij eerst voor ogen hadden. De eerste was meer op silhouette gericht, zodat meer mensen zich daarin zouden herkennen. Maar het voelde, net zoals de initiële titel, niet juist aan. Dan zijn we overgegaan naar de huidige schilderstijl die ik nu heb aangenomen." 

Hind: "Ja, want elk kunstwerkje in het boek zijn eigenlijk kleine schilderijen. De stijl waarin het geïllustreerd is, is eigenlijk de huidige schilderstijl van mijn zus. Je kan er heel veel mee doen en ik denk dat dit een mooie evolutie is geweest van de silhouette tweekleurig naar fragmentjes van de herinnering." 

ZIZO: Hoe was de samenwerking tussen jullie twee bij het schrijven van het boek? 

Hind: "Intens. Wij zijn zussen hé, dus met discussies en met veel gelach en geween, met alle emoties die je je kunt inbeelden die je hebt bij het schrijven van een boek. Ik bedoel dat niemand anders dan mijn zus kan begrijpen welke pijn wij hebben gehad, omdat wij dezelfde jeugd hebben meegemaakt. Stel je voor dat ik geen zus had en ik moest het door iemand anders laten illustreren, dan zou dat een heel andere samenwerking zijn geweest. Nu is het een gedeeld verhaal en zijn het gedeelde herinneringen. Zahra is een jaar ouder dan ik, dus zij heeft de dingen ook helemaal anders beleefd. Herinneringen veranderen ook doorheen tijd, die blijven nooit hetzelfde. Je maakt die gedachtenissen mooier, draaglijker of slechter."

ZIZO: Waren de reacties over het boek positief?

Zahra: "De reacties waren gemengd, maar wel allemaal heel positief. Iedereen vindt wel dat het een heel heftig boek is." 

Hind: "In een ruk uitgelezen is dé zin die bij iedereen terugkomt. De meesten zeggen dat het heftig, maar draagbaar is. Het is bijna leuk om te lezen, maar tegelijkertijd is het toch niet leuk. Dat is wel een accomplishment (verwezenlijking redactie), want ik wou dat het draaglijk en leesbaar bleef en dat het te begrijpen viel. Als je nooit in zo'n situatie hebt gezeten, is dat sowieso moeilijk te begrijpen. Maar ik wou het wel zoveel mogelijk toegankelijk maken voor iedereen en ik denk wel dat mijn zus en ik hierin geslaagd zijn." 

“Wij en onze kinderen, mijn vrouw en haar man, dat is onze familie” - Hind

ZIZO: Hebben jullie een hechte band met elkaar? 

Hind: "Ja, we zijn heel hecht. We lijken ook heel hard op elkaar, buiten dat wij dan uiterlijk gezien heel erg van elkaar verschillen, ook qua religie en geaardheid. We bellen elkaar drie keer op een dag, als wij elkaar een dag niet horen zijn we in paniek. Wij zien elkaar ook minstens een keer per week, ook met onze kindjes die samen opgroeien. Die hebben een heel goede band, en dat is ook belangrijk voor ons, want dit is onze familie. Wij en onze kinderen, mijn vrouw en haar man, dat is onze familie." 

“Persoonlijk was het voor mij gewoon emotioneel heel moeilijk, ik denk dat ik geen enkele tekening heb getekend zonder erbij te wenen waardoor je dat soms uitstelt”  - Zahra

ZIZO: Zahra, hoe heb jij dat ervaren om Hinds woorden in beeld om te zetten? 

Zahra:  "Voor mij was het heel moeilijk, want zij beleeft haar herinnering telkens met woorden en ik doe dat met beeld. Maar bij mij is het zo dat alles gelinkt wordt aan elkaar. Soms is er zo'n soort van wanorde in mijn hoofd waardoor het bij wijze van spreken dan moeilijk wordt om een beeld uit te lichten. Persoonlijk was het voor mij gewoon emotioneel heel moeilijk. Ik denk dat ik geen enkele tekening heb getekend zonder erbij te wenen, waardoor je dat soms uitstelt.  Je hebt zo'n momenten dat je er helemaal voor gaat, en dan heb je soms weken dat je het even links laat liggen." 

Hind: "We hebben elkaar ook echt die tijd gegund, omdat het geen makkelijk proces was. Maar de moeilijkste dingen geven de mooiste resultaten. En ik ben heel trots op mijn zusje." 

Zahra: "Ik ben ook heel trots op jou." 

ZIZO: Hind, jij doet vooral aan woordkunst. Merkte je een groot verschil op in het schrijven van een boek en op een podium te gaan staan? 

Hind: "Geschreven woord is geschreven woord. De lezer interpreteert dat op hun manier, daarom dat ik het zo belangrijk vond om van Kruimeldief ook een audioboek te maken. Op de derde pagina van het boek staat een QR-code, als je die scant kom je bij het audioboek terecht dat ik heb ingelezen. Ik heb dat gedaan omdat ik naast schrijver ook nog altijd een performer ben. Ik hou van het gesproken woord, omdat ik vind dat dat op een andere manier overkomt dan iets te lezen. Daarom dat ik het belangrijk vond om er een multidisciplinair boek van te maken. Je hebt zowel poëzie, tekst, audio, als illustratie. Er zit voor iedereen wel wat bij." 

Zahra: "Ik ben ook wel blij dat het een multidisciplinair boek is. Alles rondom woord voor mij is ook alles rondom beeld. In de nabije toekomst staat er ook al iets gepland trouwens..."

Hind: "Ja, dit is sowieso niet het laatste project dat we samen doen." 

Toekomstplannen 

ZIZO: Liggen er al toekomstplannen op tafel? 

Hind: "Ja, redelijk veel. De vraag is momenteel gewoon of het boek verfilmd wordt of dat er een theaterstuk van gemaakt wordt. Buiten het boek zijn we ook elke dag nog bezig aan andere projecten; ik ben nog altijd bezig met schrijven, performen, lesgeven en mijn zus maakt nog altijd kunstwerken en zal dat ook altijd blijven doen. We blijven onszelf gewoon stimuleren en er is nog heel veel groeimarge, dus waarom zou je niet blijven groeien, want er is nog ruimte zat. Ik denk dat de opties oneindig zijn, zolang je jezelf voor iets inzet zijn de opties oneindig." 

---------

Wie nood heeft aan een gesprek, kan terecht bij Lumi. Lumi is de info-en hulplijn van çavaria, waar je terechtkan met al je vragen over gender en seksuele voorkeur. Alle informatie vind je hier.

Kruimeldief is verkrijgbaar bij LGBT+-boekhandel Kartonnen Dozen.