Hey Kopano, hoe spreek ik je best aan?
"Ik identificeer me als queer en non-binair. Wanneer mensen ‘hij/zijn’ gebruiken bij mij, vind ik dat niet erg, maar ik verkies ‘die/hun’ of 'them/theirs' in het Engels. Ik heb er onlangs een gesprek over gehad met mijn collega’s bij Vooruit. We gaan misschien onze eigen voornaamwoorden in onze e-mailhandtekening incorporeren als gebaar van solidariteit met de niet-genderconforme gemeenschap."

Hoe ging dat gesprek?
"Positief. Tijdens het gesprek heb ik over de geschiedenis van de voornaamwoorden verteld. In academische kringen werd vroeger ‘hij’ gebruikt als men niet wist wat iemands gender was. De feministen hebben er in de jaren 50 en 60 voor gestreden dat het ‘hij/zij’ werd. Recenter wordt gezegd dat ‘hij/zij’ de lading niet dekt, omdat er meer genders zijn dan twee. De voornaamwoorden zijn ook niet in elke taal hetzelfde. Ik ben Zuid-Afrikaans en in mijn moedertalen Xhosa en Sotho hebben we bijvoorbeeld geen ‘hij’ of ‘zij’, alleen een neutrale vorm."

Wat bracht je naar België?
"Ik woon hier officieel pas sinds afgelopen september. Mijn partner is Belgisch. We hebben elkaar in 2017 in Kaapstad ontmoet. Door hem ontmoette ik hier meer mensen uit de culturele sector, zoals Matthieu Geoury, de artistiek coördinator van Vooruit. Door hem werd ik aanvankelijk aangesteld voor losstaande projecten. Toen de job van gastdramaturg vrijkwam en ze ook een jonge programmator zochten, heb ik die twee rollen opgenomen."

Over het algemeen zit racisme in België in de kleine dingen. Ik word bijvoorbeeld standaard achtervolgd in de supermarkt als ik alleen ben

Je bent non-binair en je bent niet wit in een West-Europa dat de laatste jaren rechtser is geworden. Krijg je te maken met ongelijkheid?
"Mijn partner is een witte Belg. Elke keer dat hij naar Zuid-Afrika wilde komen, kon hij gewoon een ticket boeken en op het vliegtuig stappen. Maar telkens dat ik in de afgelopen jaren naar België wilde komen, duurde het proces drie maanden en een vijftigtal documenten voor ik een korte-termijn-visum kreeg. Het proces om deze job te mogen doen duurde in totaal een jaar. Voor iemand uit het Zuiden is dat een hele barrière. Maar over het algemeen zit racisme in België in de kleine dingen. Ik word bijvoorbeeld standaard achtervolgd in de supermarkt als ik alleen ben. Niet wanneer mijn partner erbij is, want die is wit."

Hoe bedoel je, achtervolgd?
"Door de store manager ofzo, die volgt me dan subtiel en kijkt of ik niks verkeerd doe. En als mijn partner en ik in een restaurant om de rekening vragen, dan zullen ze die altijd aan hem geven. Men gaat er vanuit dat hij betaalt omdat hij wit is. Of ze richten hun aandacht enkel op hem. Mijn partner is zich daar heel bewust van. Hij spreekt Nederlands en Frans, maar op zo’n moment staat hij erop om Engels te praten, zodat we allemaal deel kunnen uitmaken van het gesprek. Dat apprecieer ik."

Krijg je ook met haat tegen je queer-zijn te maken?
"De eerste keer dat ik haat tegen mijn queer-zijn voelde, was niet in Zuid-Afrika, maar in België. Ik was met mijn partner in Anderlecht en kinderen op de hoek van het metrostation gooiden een blikje Sprite naar ons. Een andere keer kwam ik van Gent met de trein in Brussel-Zuid aan. Mijn partner kwam me ophalen en we kusten elkaar op het platform. Dan begon iemand in het Frans plots heel luid te roepen dat we naar de hel zouden gaan. ‘Je moet jezelf verlossen van je zonden, vergeet niet dat God van je houdt’, zulke dingen.

Zoiets is me in Zuid-Afrika nooit overkomen. Als ik met mijn partner in Kaapstad rondloop, denken we niet na over hand in hand lopen, in Brussel wel. Hier in Gent voel je soms wat van die typisch Vlaamse beleefde haat. (lacht) Mensen doen niks, maar er wordt wel veel gekeken. Niet altijd uit haat trouwens, soms ook uit extreme interesse. Sommige mensen leggen het er extra dik op dat ze he-le-maal oké zijn met wie ik ben. ‘Ik steun je’, zeggen ze dan. Maar dan denk ik ‘ik ben gewoon een persoon die zich in de publieke ruimte wil begeven’. Soms kunnen goede bedoelingen er zo dik op liggen dat ze weer beledigend worden. Nu, daar lig ik niet wakker van, hoor, maar ik vind het wel interessant, die overcompensatie."

Het is niet omdat gay koppels nu mogen trouwen, dat de discriminatie daarmee van de baan is

Kaapstad is een van de bekendste LGBT+-hoofdsteden van de wereld. Is er een verschil in tolerantie en steun ten opzichte van de LGBT+-gemeenschap in Zuid-Afrika en België?
"In België is er meer structurele steun vanuit de overheid, zoals de Regenbooghuizen die hier heel sterk maatschappelijk werk leveren. In Zuid-Afrika is het meer de privésector die erin investeert, want als bedrijf ben je verplicht om een deel van je omzet in cultuur of een sociaal project te investeren en dat is ook fiscaal aftrekbaar. 

Wat de Pride in beide landen betreft, vind ik het jammer dat het nu geen protest meer is, maar een feest. Want het is niet omdat gay koppels nu mogen trouwen, dat de discriminatie daarmee van de baan is. Soms voelt het gek dat als de Pride voor de deur staat, dat we er geen echte politieke conversaties meer over hebben, dat het gewoon een feest is. En feesten kan politiek zijn, maar conversatie moet voor mij nog altijd op de eerste plaats staan."

Wanneer ben jij je seksualiteit beginnen ontdekken?
"Mijn hele leven is het al een proces van ontdekken. Ik denk dat ik er woorden aan begon te geven vanaf het moment dat ik elf was. In het begin identificeerde ik me als biseksueel, op mijn vijftiende kwam ik als gay uit de kast. Maar de voorbeelden die ik had waren allemaal van die knappe gespierde witte mannen, en daardoor ga je misschien anders naar gekleurde mensen kijken, omdat ze niet binnen dat idee passen. Pas later zag ik mezelf als queer en non-binair. Het is door andere mensen te ontmoeten dat ik meer ben te weten gekomen hoe ik mezelf wil identificeren. Maar het verandert continu."

We willen de meerderheid van de toiletten genderneutraal maken in Vooruit en het gebouw beter toegankelijk maken voor mensen met een rolstoel

Je bent dramaturg en programmator in Vooruit. Programmeer je bewust een divers programma?
"Ik ben bij Vooruit gekomen op een moment dat ze al heel diverse dingen programmeerde, maar het is waar dat het personeel voornamelijk bestaat uit witte mensen zonder beperking uit de middenklasse. Het is niet zo dat we een heel divers publiek hebben. Dat is blijkbaar overal in Vlaanderen zo. Maar we moeten ook de mogelijkheid creëren dat andere mensen kunnen komen en dat zich hier veilig voelen. Op dit moment gaan we de meerderheid van de toiletten genderneutraal maken en het gebouw beter toegankelijk maken voor mensen met een rolstoel."

Wat zou je een culturele instelling aanraden die er niet in slaagt om een divers publiek aan te trekken?
"Doe een interne audit en stel jezelf de vraag of je culturele instelling het toelaat om allerlei soorten mensen aan te trekken. Welke talen programmeer je? Zijn de toiletten genderneutraal? Hoe zit het met je bereikbaarheid? Is de plek veilig voor mensen die niet wit en mannelijk en zonder beperking zijn? Of voor mensen die niet uit de middenklasse komen? Je kan bijvoorbeeld partneren met lokale organisaties, zoals een Regenbooghuis, dat meer kennis heeft."

Is er nog iets wat je wil meegeven?
"Ja. Ik houd altijd in mijn achterhoofd dat plezier maken en blij zijn ook een soort verzet is. Ik probeer vreugde altijd prioriteit te geven en plezier te vinden in de strijd."